Γράφουν οι :
-Γιώργος Κώτσηρας, δικηγόρος, LL.M, υ/Διδάκτωρ Νομικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
-Ροδάνθη Τζωρτζάκη, δικηγόρος, LL.M
-Γιώργος Κατσαβός, δικηγόρος, LL.M
Με το πρόσφατο νομοθέτημα, αποκαλούμενο και ως «πολυνόμο», άλλως Μνημόνιο ΙΙΙ (ν.4093/2012) υπήρξε, μεταξύ άλλων, και η πρόβλεψη σχετικά με την διαθεσιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων.
Ρυθμίστηκαν, επίσης, ζητήματα σχετικά με την θέση σε αργία υπαλλήλων οι οποίοι έχουν εις βάρος τους πειθαρχικές ή ποινικές κυρώσεις. Επειδή μέριμνα της παρούσας έκδοσης είναι η όσο το δυνατό καλύτερη, αλλά και απλή ενημέρωση του κοινού, είναι αδύνατη η πλήρης προσέγγιση του γενικού πλαισίου του δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου. Όμως, η θεματική της διαθεσιμότητας αποτελεί μια πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα διαδικασία και, ως εκ τούτου, θα επιχειρήσουμε μια σύντομη σκιαγράφηση.
Ποιους υπαλλήλους αφορά η διαθεσιμότητα;
Η παρ. Ζ4 του ως άνω νομοθετήματος ορίζει τις κατηγορίες των υπαλλήλων που τίθενται σε διαθεσιμότητα. Ειδικότερα προβλέπεται ότι «Από την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου καταργούνται οι θέσεις στις υπηρεσίες ή στους φορείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της υποπαραγράφου Ζ.1.1., οι οποίες απαριθμούνται στη συνέχεια κατά κατηγορία, κλάδο και ειδικότητα:
Οι θέσεις της κατηγορίας ΔΕ των ειδικοτήτων Διοικητικού, Διοικητικού-Λογιστικού, Διοικητικού-Οικονομικού και Διοικητικών Γραμματέων των υπαλλήλων με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, οι οποίοι δεν έχουν προσληφθεί με διαγωνισμό ή με διαδικασία επιλογής σύμφωνα με προκαθορισμένα και αντικειμενικά κριτήρια υπό τον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής ή με ειδικές διαδικασίες επιλογής που περιβάλλονται με αυξημένες εγγυήσεις διαφάνειας και αξιοκρατίας και εφόσον ο αριθμός των υπαλλήλων αυτών: αα) είναι ίσος ή μεγαλύτερος των δέκα (10) ανά υπηρεσία ή φορέα και ββ) ανέρχεται σε ποσοστό μικρότερο του 25% του συνολικού αριθμού των υπαλλήλων των ως άνω κλάδων και ειδικοτήτων ή το 10% του συνόλου του τακτικού προσωπικού που υπηρετούν στην οικεία υπηρεσία ή φορέα. Στο συνολικό αριθμό των υπαλλήλων της υπηρεσίας ή του φορέα που λαμβάνεται ως μέγεθος αναφοράς υπολογίζονται οι μόνιμοι πολιτικοί υπάλληλοι και οι υπάλληλοι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, ανεξαρτήτως εκπαιδευτικής βαθμίδας. Από την εφαρμογή της διάταξης αυτής εξαιρούνται οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης και φροντίδας, ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού, τα νοσοκομεία και η Γενική Γραμματεία Πολιτισμού του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού..
Τι σημαίνει στην πράξη η διαθεσιμότητα;
Διαθεσιμότητα σημαίνει ότι ο υπάλληλος ο οποίος έχει τεθεί σε αυτήν την κατάσταση δεν εργάζεται για το προβλεπόμενο διάστημα και λαμβάνει μέρος του μισθού του. Η παρ. Ζ2 ορίζει ότι οι ως άνω υπάλληλοι «κατά την διάρκεια της διαθεσιμότητας τους μπορούν:
α) Να μετατάσσονται εκουσίως, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις (άρθρο 154 παρ. 4 Υπαλληλικού Κώδικα, άρθρο 158 παρ. 4 Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων).
β) Να μετατάσσονται υποχρεωτικά ή να μεταφέρονται με μεταβολή της υπηρεσιακής τους σχέσης σε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου κατά τη διαδικασία της προηγούμενης υποπαραγράφου για το συμφέρον και τις ανάγκες της υπηρεσίας και ιδίως για την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Με την έκδοση της πράξης μετάταξης ή μεταφοράς και μεταβολής της σχέσης εργασίας αίρεται αυτοδίκαια το καθεστώς της διαθεσιμότητας.
γ) Να τοποθετούνται για την κάλυψη προσωρινών αναγκών σε οποιαδήποτε υπηρεσία του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α. ή οποιουδήποτε φορέα του δημόσιου τομέα με τη διαδικασία του άρθρου 5 του ν. 4024/2011.
δ) Να υπάγονται σε ειδικά προγράμματα επαγγελματικής επανεκπαίδευσης ή επανακατάρτισης.
Η διαθεσιμότητα της προηγούμενης περίπτωσης διαρκεί ένα (1) έτος και στον υπάλληλο καταβάλλονται τα τρία τέταρτα των αποδοχών του, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
Η υπηρεσιακή σχέση των μόνιμων υπαλλήλων που βρίσκονται σε καθεστώς διαθεσιμότητας, εφόσον δεν μεταταχθούν ή μεταφερθούν, λύεται με τη λήξη του καθεστώτος της διαθεσιμότητας.
Εν συνεχεία, και λόγω του γεγονότος ότι υπήρξαν προβλήματα σχετικά με την ερμηνεία του είδους των υπαλλήλων που υπάγονται στις διατάξεις εξεδόθησαν ερμηνευτικές εγκύκλιοι, οι οποίες, όμως, αντί να βελτιώσουν την κατάσταση, δημιούργησαν περαιτέρω προβλήματα στην εν γένει διαδικασία, αφού όχι μόνον δεν ερμήνευαν, ως έπρεπε εκ του νόμου, αλλά προσέθεταν επί της ουσίας προβλέψεις που δεν υφίστατο στον νόμο, με αποτέλεσμα αυτήν την στιγμή να τίθεται σε κίνδυνο όλοι οι υπάλληλοι με σχέση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου.
Πως μπορώ να αντιδράσω αν τεθώ σε διαθεσιμότητα;
Μόλις παραληφθεί η διοικητική πράξη με την οποία ο υπάλληλος τίθεται σε διαθεσιμότητα, θα πρέπει να προσφύγει άμεσα στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων μέσω αιτήματος προσωρινής διαταγής, προκειμένου να προσπαθήσει να διεκδικήσει την αναστολή της πράξης διαθεσιμότητας. Τόσο ο νόμος όσο και οι μετέπειτα εκδοθείσες εγκύκλιοι έχουν, κατά τη νομική μας άποψη, σωρεία ελλείψεων, οι οποίες καθιστούν τη νομοθετική ρύθμιση προβληματική.
Η επικείμενη αντιμετώπιση του ζητήματος από τους Έλληνες δικαστές θα αναδείξει σημαντικές πτυχές της ευρύτερης θεματικής.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι όταν το Σύνταγμα και οι νόμοι γίνουν «ακορντεόν» για έναν, εν συνεχεία το ακορντεόν θα γίνει «συμφωνική ορχήστρα» για όλους.
