Γράφει ο Αναστάσιος Τσαπατσάρης ,πρώην Πανεπιστημιακός
Aραγε, το ευρώ οδηγείται σε καταληκτική κρίση; Η πιθανά επερχόμενη ευρωπαϊκή και παγκόσμια νέα ύφεση μπορεί να είναι καθοριστική, αν δεν υπάρξουν βασικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική του ευρώ .Θα ήταν λογικό ,τη στιγμή που ήδη διαμορφώνεται ένα ευρωπαϊκό μεταρρυθμιστικό ρεύμα να δημιουργηθούν και οι διεθνείς συμμαχίες που θα επιβάλλουν τις αλλαγές αυτές.
Η πρώτη μεγάλη και εφικτή αλλαγή αφορά τις αρμοδιότητες και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας(ΕΚΤ).Ανάμεσα στους στόχους της δεν είναι η απασχόληση , η αύξηση της ποσότητας χρήματος ,η ρύθμιση της πίστωσης και η πρόληψη κρίσεων .Ούτε είναι επίσημα δανειστής τελευταίας ευκαιρίας. Αν αυτά υπήρχαν το πρόβλημα του δανεισμού της χώρας μας θα είχε αντιμετωπιστεί χωρίς βαθειά ύφεση ,παρότι θα χρειάζονταν να γίνουν οι βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές .
Αντίθετα είναι μια Κεντρική Τράπεζα περιορισμένων αρμοδιοτήτων. Ο βασικός της στόχος είναι , ο νεοφιλελεύθερης έμπνευσης , περιορισμός του πληθωρισμού μέσω επιτοκίων .Συγχρόνως, η πολιτική χαμηλών επιτοκίων χρησιμεύει για τη στήριξη της ζήτησης μέσω δανεισμού. Ομως ,οι πολιτικές αυτές μαζί, αποδείχτηκαν αντιφατικές όταν εφαρμόζονται σε χώρες με κοινό νόμισμα αλλά με διαφορετική παραγωγικότητα-ανταγωνιστικότητα .
Γιατί; Γιατί από τη μια ,δημιουργούν ένα σκληρό και υπερτιμημένο ευρώ που ευθύνεται για τα εξωτερικά εμπορικά ελλείμματα στον χαμηλής παραγωγικότητας-ανταγωνιστικότητας ευρωνότο .Από την άλλη, τα χαμηλά επιτόκια αυξάνουν τη ζήτηση μέσω δανεισμού και παράγουν: α) ακόμα μεγαλύτερα ελλείμματα αλλά και στρεβλώσεις στην παραγωγική δομή του ευρωνότου , β) ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στα εμπορικά πλεονάσματα ,κυρίως της Γερμανίας που είναι αναλογικά μεγαλύτερα της Κίνας! και γ)κρίσεις , λόγω υπερδανεισμού.
Είναι γνωστό, ότι την περίοδο 2002-2008, το ευρώ σε σχέση με το δολάριο αυξήθηκε περίπου κατά 67% ενώ ,η παραγωγικότητα της Γερμανίας σε σχέση με αυτή του Ευρωνότου, παρέμεινε σταθερή .Για παράδειγμα, η Ελληνική παραγωγικότητα παρέμεινε στο 50% της Γερμανικής .
Έτσι, η Γερμανία μπορούσε να αντιμετωπίσει καλύτερα την αύξηση αυτή του Ευρώ από τον Ευρωνότο .Όλα τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι οι πολιτικές της ΕΚΤ ήταν αντιφατικές και διχαστικές. Ευνόησαν , Γερμανία και Ολλανδία ,δημιουργώντας εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ελλειμμάτων του νότου αλλά και της Γαλλίας.Γιατί λοιπόν Η ΕΚΤ από το2002 προχώρησε σε μείωση επιτοκίων ; Αυτό έγινε γιατί το 2002, μετά από μακρόχρονη στασιμότητα, η Γερμανία ήταν σε προ -υφεσιακό στάδιο και επιζητούσε την αύξηση των εξαγωγών της στην Ευρωπαϊκή Ένωση Όμως, η ζήτηση που δημιουργήθηκε είχε διαφορετική επίδραση στον Βορρά και τον Νότο. Στο Νότο, η σταδιακή συρρίκνωση των ντόπιων παραγωγικών κλάδων συνοδεύτηκε με επέκταση σε λιγότερο παραγωγικές δραστηριότητες: εισαγωγικό εμπόριο, κούρσα οικοδόμησης, Real Estate και άλλες μη παραγωγικές δραστηριότητες .Αυτές, δημιούργησαν ψευδαίσθηση ανάπτυξης και ευημερίας , διευρύνοντας όμως το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και το δημόσιο χρέος.
Το άλλο μεγάλο έλλειμμα στην ευρωζωνη των χωρών με ανισόμερη ανάπτυξη είναι ένα ενιαίο δημοσιονομικό σύστημα βασισμένο στην εμπειρία των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας. Εκεί ,αναδιανέμουν τα πλεονάσματα ανάμεσα στις χώρες ή και πολιτείες τους με αναπτυξιακά κριτήρια.
Συμπερασματικά, αν η Γερμανία δεν προσαρμοστεί σε αυτή την προοπτική αλλαγών, η παραμονή της χώρας μας και άλλων χωρών του Ευρωνότου στο ευρώ θα έχει παραλυτικές επιδράσεις .Από την άλλη, καμιά χώρα του νότου, πόσο μάλλον η Ελλάδα ,δεν μπορεί άμεσα να βγει από την ευρωζώνη, χωρίς προετοιμασία για αυτάρκεια σε διατροφή, βασικές πρώτες ύλες και φάρμακα με ανάπτυξη των αντίστοιχων κλάδων . Αυτά θα πάρουν καιρό, ενώ ,οι αλλαγές ζητούν άμεση προετοιμασία. Χρειαζόμαστε εφευρετικότητα, διάθεση για πρόοδο και αλληλεγγύη.
