Γράφει η Αγγέλικα Πορφυράτου
«Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια» λένε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αυτά που φτάνει δεν μπορούν να την κάνουν εξίσου ευτυχισμένη. Βιώνουμε δύσκολες εποχές και ξαφνικά αναπολούμε τα περασμένα μας μεγαλεία.
Αυτό που θυμάμαι όμως είναι πως και τότε δεν είναι ότι πλέαμε σε πελάγη ευτυχίας. Όλοι θέλαμε κάτι παραπάνω. Και καλά κάναμε στο τέλος της ημέρας. Τα «θέλω» είναι που μας ωθούν στο να αγωνιστούμε για κάτι καλύτερο. Αλλά σε ποιό σημείο σταματάνε τα «θέλω» και ξεκινάνε τα «έχω». Πότε θα είμαστε ευτυχισμένοι;
Συμφώνα με τον ψυχολόγο του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Νταν Γκίλμπερτ, το πρόβλημα της πλειοψηφίας των ανθρώπων είναι ότι δεν συνειδητοποιούμε ότι μπορούμε να συνθέσουμε την ευτυχία μας. Το γεγονός αυτό απέδειξε μέσω μίας απλής έρευνας ελεύθερης επιλογής. Συγκεκριμένα ανέθεσε στους συμμετέχοντες του πειράματός του να ταξινομήσουν σε σειρά προτίμησης 6 πίνακες του Μονέ. Αφού τα κατέταξαν, οι ερευνητές προσέφεραν να τους χαρίσουν μία εκτύπωση των πινάκων. Αλλά μόνο εκτυπώσεις της 3ης και 4ης προτίμησής τους ήταν διαθέσιμες. Οπότε οι συμμετέχοντες διάλεγαν να πάρουν τον πίνακα 3ης επιλογής, καθώς ήταν αυτός πιο κοντά στον αγαπημένο τους. Μέτα από ένα χρονικό διάστημα, οι ερευνητές ζήτησαν από τους ίδιους ανθρώπους να ξανά κατατάξουν τους ίδιους πίνακες βάσει της αρέσκειας τους. Τα αποτελέσματα των απαντήσεών τους σε αυτό το στάδιο του πειράματος όμως έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες αναθεώρησαν την προηγούμενη σειρά που είχαν δημιουργήσει. Πλέον ο πίνακας του οποίου την εκτύπωση είχαν πάρει ήταν από τους αγαπημένους τους.
Και τώρα είναι που σκέφτεστε γελώντας: «Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια!!». Πόλυ απλά προσπαθώντας να παρηγορήσουν τον εαυτό τους το «έπαιζαν» ότι τους άρεσε όντος περισσότερο ο πίνακας που τους δόθηκε. Κι’ όμως, ένα επιπλέον πείραμα πρότεινε ότι πραγματικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να αναθεωρήσει τί μας κάνει ευτυχισμένους. Συγκεκριμένα, τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα αναδείχθηκαν όταν το πείραμα εφαρμόσθηκε σε ασθενείς του Κόρσακοφ (ασθένεια κατά την οποία δεν μπορείς να δημιουργήσεις νέες αναμνήσεις). Αυτοί οι συμμετέχοντες δεν θυμόντουσαν καν να παίρνουν μέρος στο πρώτο σκέλος του πειράματος και παρόλα αυτά αναθεώρησαν της προτιμήσεις τους βάσει της εκτύπωσης του Μονέ που τους δόθηκε προηγουμένως.
Το ερώτημα λοιπόν που γεννιέται από αυτά τα ευρήματα είναι γιατί το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν μας κάνει πάντα ευτυχισμένους; Γιατί να μην μπορεί να αναθεωρήσει ότι έχουμε ήδη και να μας παροτρύνει στο να είμαστε 100% ικανοποιημένοι με αυτά. Την απάντηση έδωσε ο Γκίλμπερτ με ένα ακόμα απλό πείραμα. Συγκεκριμένα ανέθεσε σε φοιτητές να παρασκευάσουν δύο κολάζ με προσωπικές εικόνες συναισθηματικής αξίας από τα χρόνια τους στο πανεπιστήμιο. Αφού τα δημιούργησαν τους ανακοινώθηκε ότι μόνο ένα από τα κολάζ ήταν για τους ίδιους και το άλλο έπρεπε να μείνει στα γραφεία του πανεπιστημίου. Αλλά, οι μισοί φοιτητές είχαν την ελευθερία να σκεφτούν για ένα χρονικό διάστημα ποιό από τα δύο κολάζ ήθελαν, ενώ οι άλλοι μισοί έπρεπε να επιλέξουν επί τόπου. Τα δεδομένα που ανέδειξε αυτή η έρευνα είναι ότι όσοι δεν είχαν την ευκαιρία να σκεφτούν ποιό κολάζ προτιμούσαν, ήταν και μακροπρόθεσμα πιο ικανοποιημένοι με την επιλογή τους. Από την άλλη αυτοί που αμφιταλαντεύονταν μεταξύ των δύο κολάζ δεν ήταν ποτέ απόλυτα ευτυχείς. Με λίγα λόγια, η έρευνα υποστήριξε ότι η μεγάλη ελευθερία επιλογής μπορεί να σταθεί ως εμπόδιο στη σύνθεση της ευτυχίας μας.
Πρέπει βασικά και ο ίδιος να έχεις προσέξει πόσο δύσκολο είναι να επιλέξεις μεταξύ χιλιάδων πιάτων σε ένα καλό εστιατόριο και παρόλη την βαθυστόχαστη διαδικασία επιλογής πάντα καταλήγεις να ζηλεύεις το πιάτο του απέναντι! Ενώ όταν είναι να παραγγείλεις τα σουβλάκια σου, πότε δεν μένεις ανικανοποίητος.
Άρα τί προτείνεις όμως ρε Αγγέλικα; Να περιορίζουμε τον κόσμο μας για να βρούμε την ευτυχία; Όχι! Ο Μπόμπ Πέρκς περιέγραφε σε ένα ποίημα του μια μητέρα που αποχαιρετούσε για πάντα την κόρη της και της ευχόταν «να έχει πάντα αρκετά»! Όχι τα πάντα, όχι ό,τι επιθυμεί, αλλά αρκετά για να μπορεί να ζει με αξιοπρέπεια. Αυτό λοιπόν προτείνω! Να μάθουμε να αρκούμαστε με το αρκετά και από εκεί και πέρα ό,τι παραπάνω καταφέρνουμε προφανώς να το εκτιμούμε εξίσου. Να σταματήσουμε να αναπολούμε για αυτά που χάσαμε, αλλά να αγαπάμε αυτά που έχουμε ακόμα και να βρούμε έναν τρόπο να συνθέσουμε την ευτυχία μας γύρω από αυτά. Δεν προτείνω να μην παλεύουμε, άλλα να έχουμε πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι και η αλεπού που δεν φτάνει μπορεί να είναι ευτυχισμένη!