Γράφει ο:
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΒΟΣΚΑΚΗΣ, Μαιευτήρας, Χειρούργος Γυναικολόγος
Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών – Polycystic Ovary Syndrome (ΣΠΩ – PCOS) είναι η πιο κοινή γυναικεία ενδοκρινολογική διαταραχή που συναντάται στο 5% – 10% όλων των γυναικών. Αποτελεί δε ένα σύνολο συμπτωμάτων με διάφορες διαβαθμίσεις στην εκδήλωσή τους που σχετίζονται με δυσλειτουργία των ωοθηκών.
Σύμφωνα με τα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα, η διάγνωση τίθεται όταν μία γυναίκα παρουσιάζει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω συμπτώματα :
- Διαταραχές εμμηνορρυσίας (όλιγο ή και ανωοθυλακιορρηξία)
- Πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών τεκμηριωμένη με υπερηχογραφικά κριτήρια (παρουσία 12 ή περισσοτέρων ωοθυλακίων σε κάθε ωοθήκη διαμέτρου 2 – 9 mm και/ή αυξημένος όγκος ωοθήκης ( > 10 ml )
- Υπερανδρογοναιμία (κλινικά ή και βιοχημικά τεκμηριωμένη).
Πρέπει να σημειωθεί ότι η σωστή διάγνωση τίθεται αποκλείοντας νόσους με παρόμοια κλινική εικόνα όπως ο υποθυρεοειδισμός, η υπερπρολακτιναιμία και η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικής προδιάθεσης όσο και επίδρασης περιβαλλοντικών παραγόντων. Η γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με επίκτητους παράγοντες, όπως το βάρος σώματος και οι διατροφικές συνήθειες, έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές ορμονικές διαταραχές, που με τη σειρά τους προκαλούν τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του συνδρόμου.
Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν ενδείξεις ότι πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, δηλαδή οι ιστοί του σώματος αντιστέκονται στην επίδραση της ινσουλίνης, γεγονός που προκαλεί αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης που επηρεάζει τις ωοθήκες, προκαλώντας διαταραχές στην παραγωγή ανδρογόνων και ειδικότερα της τεστοστερόνης.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
• Ακανόνιστη έμμηνος ρύση ή παντελής απουσία εμμήνου ρύσεως
• Ακανόνιστη ωορρηξία ή και καθόλου ωορρηξία
• Μειωμένη γονιμότητα: δυσκολία στη σύλληψη, αποβολές
• Προβλήματα βάρους: υψηλό βάρος, απότομη αύξηση βάρους, δυσκολία στην απώλεια βάρους
• Κατάθλιψη και έντονες μεταλλαγές στη διάθεση
• Ανεπιθύμητη έντονη τριχοφυΐα στο σώμα ή στο πρόσωπο (άνω χείλος, σαγόνι, ανάμεσα στους μαστούς, στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στο εσωτερικό των μηρών – δασυτριχισμός)
• Λιπαρό δέρμα, ακμή
• Λεπτά μαλλιά ή απώλεια μαλλιών από την κεφαλή (αλωπεκία)
Τα συμπτώματα του ΣΠΩ προκαλούνται από διαταραχές σε μερικές ή σε όλες τις ορμόνες οι οποίες επηρεάζουν τον εμμηνορυσιακό κύκλο. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να περιλαμβάνουν: τιμές της LH, των ανδρογόνων και των οιστρογόνων άνω των φυσιολογικών ορίων και τιμές της FSH και της προγεστερόνης κάτω από τα φυσιολογικά όρια.
Μένει ακόμα αδιευκρίνιστος ο μηχανισμός που προκαλεί αυτές τις ορμονικές διαταραχές. Πιθανόν εμπλέκονται πολλές διαφορετικές αιτίες και αυτός είναι και ο λόγος των διαφορετικών συμπτωμάτων από γυναίκα σε γυναίκα ακόμα και σε συγγενείς α΄ βαθμού.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι φαρμακευτικές αγωγές δεν είναι ικανές προς το παρόν να προσφέρουν ίαση του ΣΠΩ, αλλά χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με προσεκτική διατροφή και σωματική άσκηση μπορούν να ρυθμίσουν με επιτυχία πολλά από τα συμπτώματα αλλά και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του ΣΠΩ.
Στις υπέρβαρες γυναίκες η απώλεια βάρους εμφανίζεται επιτακτική γιατί κατά κύριο λόγο βελτιώνει τα συμπτώματα, ρυθμίζει την περιοδικότητα του κύκλου και βελτιώνει τη γονιμότητα, ενώ μακροπρόθεσμα ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη και καρδιοπαθειών.
Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών είναι συχνή και διαδεδομένη σε γυναίκες με ΣΠΩ. Ο σωστός συνδυασμός δοσολογίας και δραστικών ουσιών κάθε σκευάσματος χορηγούμενο πάντα υπό ιατρική επίβλεψη και αφού έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες εξετάσεις μπορεί να επιφέρει ρύθμιση της περιόδου σε συνδυασμό με βελτίωση της ακμής και του δασυτριχισμού.
Πρόσφατες μελέτες επίσης, προτείνουν φάρμακα που είναι σχεδιασμένα να αντιμετωπίσουν τον διαβήτη τύπου ΙΙ, όπως η μετφορμίνη, και πιθανόν να είναι αποτελεσματικά και στην αντιμετώπιση του ΣΠΩ.
Πολλές γυναίκες έχουν επιτύχει να διαχειρισθούν τα συμπτώματα τους χρησιμοποιώντας εναλλακτικές θεραπείες (βοτανολογία, βελονισμό, ομοιοπαθητική) μόνο ή σε συνδυασμό με τις κλασικές ιατρικές θεραπείες. Αυτές οι θεραπείες δεν προσφέρουν άμεσα αποτελέσματα, συνεπώς χρειάζονται μεγάλο χρονικό διάστημα αφοσίωσης και τα ποσοστά επιτυχίας ποικίλουν.
Όσον αφορά την υπογονιμότητα σε γυναίκες με ΣΠΩ, οι θεραπευτικές επιλογές στοχεύουν στην πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας που έχει διαταραχθεί. Αυτό μπορεί να γίνει είτε φαρμακευτικά (κλομιφαίνη), είτε χειρουργικά (λαπαροσκόπηση), είτε ακολουθώντας τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιλογή της αντιμετώπισης του ΣΠΩ θα πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετικότητα κάθε γυναίκας, πάντα σε συνεργασία με το θεράποντα ιατρό με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της καθημερινότητας και την ελαχιστοποίηση των μακροπρόθεσμων συνεπειών.
