Γράφει η Μιρέλλα Χατζιδοσπυριδάκη
Κλινική Ψυχολόγος ΜΑ, Ειδική Παιδαγωγός
Κατά καιρούς, κάθε παιδί νιώθει κάποια στιγμή φόβο. Καθώς εξερευνά τον κόσμο γύρω του, αποκτώντας νέες εμπειρίες και αντιμετωπίζοντας νέες προκλήσεις, οι ανησυχίες αυτές συνιστούν αναπόφευκτο σχεδόν μέρος του μεγαλώματος.
Σύμφωνα με μια μελέτη, το 43% των παιδιών ηλικίας έξι έως δώδεκα ετών έχουν φοβίες για το σκοτάδι, για τα ζώα ενώ μερικά παιδιά φοβούνται και τις καταιγίδες.
Κατά τη μέση παιδική ηλικία οι φόβοι αυξομειώνονται. Οι περισσότεροι είναι ήπιοι ακόμη, όμως, και υποχωρούν μόνοι τους ύστερα από λίγο. Μερικές φορές, ωστόσο, γίνονται τόσο έντονοι, επίμονοι και συγκεκριμένοι που μετατρέπονται σε φοβίες. Οι φοβίες – έντονοι και παράλογοι φόβοι – μπορεί να γίνουν επίμονες και εξαντλητικές, επηρεάζοντας σημαντικά και παρεμβαίνοντας στις συνήθεις καθημερινές ασχολίες του παιδιού. Για παράδειγμα, η φοβία ενός εξάχρονου για τους σκύλους μπορεί να του δημιουργεί τέτοιον πανικό ώστε να αρνείται να βγει έξω. Ένας δεκάχρονος μπορεί να τρομοκρατηθεί τόσο πολύ από αναφορές στις ειδήσεις για έναν ασύλληπτο δολοφόνο που να επιμένει να κοιμάται με τους γονείς του τις νύχτες.
Μερικά παιδιά αυτής της ηλικίας αναπτύσσουν φοβίες για ανθρώπους που συναντούν στην καθημερινότητά τους. Αυτή η σοβαρή δειλία μπορεί να τα εμποδίσει να κάνουν φίλους στο σχολείο και να σχετιστούν με τους περισσότερους ενήλικες, ιδιαίτερα τους ξένους, καθώς και να αποφεύγουν συνειδητά κοινωνικές εκδηλώσεις.
Το άγχος του αποχωρισμού είναι επίσης σύνηθες σε αυτή την ηλικία. Μερικές φορές αυτός ο φόβος εντείνεται όταν η οικογένεια μετακομίζει σε καινούργια γειτονιά ή τα παιδιά πηγαίνουν σε παιδικό σταθμό όπου αισθάνονται άβολα. Οι φοβίες μπορεί να τους προκαλέσουν ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους και κοιλόπονους, και τελικά να τα οδηγήσουν στο να αποτραβηχτούν από τον κόσμο και να εκδηλώσουν κλινική κατάθλιψη.
ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΦΟΒΩΝ ΚΑΙ ΦΟΒΙΩΝ
Εφ’ όσον οι φόβοι αποτελούν φυσιολογικό μέρος της ζωής και συνιστούν συχνά αντίδραση σε μια πραγματική ή, τουλάχιστον, θεωρούμενη ως πραγματική απειλή στο περιβάλλον του παιδιού, οι γονείς πρέπει να το καθησυχάζουν και να το στηρίζουν. Μιλώντας μαζί του θα πρέπει να αναγνωρίζουν αλλά να μην ενισχύουν τις ανησυχίες του. Δείξτε του τι έχει ήδη γίνει για την προστασία του και εντοπίστε μαζί του τα πρόσθετα μέτρα που θα μπορούσατε να πάρετε. Αυτός ο απλός, ευαίσθητος και ευθύς τρόπος ανατροφής μπορεί να εξαφανίσει ή, τουλάχιστον, να μειώσει τους περισσότερους φόβους της παιδικής ηλικίας.
Ευτυχώς οι περισσότερες φοβίες αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Σε γενικές γραμμές δεν αποτελούν ένδειξη σοβαρής ψυχικής ασθένειας που να απαιτεί μήνες ή και χρόνια θεραπείας.
Οι τεχνικές σε αυτό το άρθρο μπορεί να βοηθήσουν το παιδί να υπερνικήσει τους καθημερινούς του φόβους. Ωστόσο, εάν οι ανησυχίες του επιμένουν και παρεμβαίνουν στον τρόπο με τον οποίο βιώνει την καθημερινότητά του, μπορεί να ωφεληθεί από την βοήθεια ψυχιάτρου ή ψυχολόγου που ειδικεύεται στη θεραπεία φοβιών.
Ως μέρος της σχετικής θεραπευτικής αγωγής πολλοί θεραπευτές προτείνουν να εκτίθεται το παιδί στην πηγή της ανησυχίας του σε μικρές, μη απειλητικές δόσεις. Παρ’ ότι αυτή η διαδικασία ακούγεται απλή, λογική και εύκολη, θα πρέπει να γίνεται μόνο υπό την παρακολούθηση ειδικού.
ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟ ΦΟΒΙΣΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ
Ακολουθούν ορισμένες προτάσεις που πολλοί γονείς βρίσκουν χρήσιμες για παιδιά με φόβους και φοβίες:
1) Μιλήστε με το παιδί για τις ανησυχίες του και δείξτε κατανόηση.
2) Μη μειώνετε και μην εμπαίζετε τους φόβους του , ιδιαίτερα μπροστά σε συνομηλίκους του.
Μην προσπαθήσετε να πιέσετε το παιδί να δείξει γενναιότητα. Θα χρειαστεί χρόνο για να αντιμετωπίσει και, σταδιακά, να ξεπεράσει τις ανησυχίες του. Μπορείτε ωστόσο να ενθαρρύνετε (αλλά όχι να το υποχρεώσετε) να αντιμετωπίσει σταδιακά αυτό το οποίο φοβάται.
