Γράφει ο Άρτο Κ. Ζαμκοτσιάν
Πόσες φορές σκεφτήκατε ότι το κάπνισμα δεν προσφέρει τίποτα αλλά αντιθέτως κάνει κακό στον ίδιο τον εαυτό σας; Πόσες φορές αναρωτηθήκατε ότι με το κάπνισμα επηρεάζετε και την υγεία των κοντινών σας ανθρώπων; Και κυρίως, πόσες φορές προσπαθήσατε να κόψετε το τσιγάρο αλλά οι παρενέργειες της κίνησης αυτής σας ανάγκασαν να σταματήσετε πρόωρα την προσπάθειά σας; Πιστεύω ότι οι περισσότεροι καπνιστές που διαβάζουν αυτό το άρθρο, έχουν βρεθεί στη θέση αυτή και έχουν αναρωτηθεί τι είναι αυτό που κάνει τη διακοπή του καπνίσματος τόσο δύσκολη υπόθεση. Μόνο το γεγονός ότι το τσιγάρο, με τη νικοτίνη που περιέχει, επηρεάζει την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου, τα λέει όλα. Πρόκειται για ένα περίπλοκο «παιχνίδι μυαλού» που κάνει εξαιρετικά δύσκολη την επίλυση του προβλήματος.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Για να μπορέσουμε να δώσουμε κάποιες κατευθυντήριες (καθαρά διατροφικού περιεχομένου) για την αντιμετώπιση του «προβλήματος», πρέπει να κατανοήσουμε τον τρόπο δράσης της νικοτίνης στον εγκέφαλο.
ΔΡΑΣΗ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ-ΕΘΙΣΜΟΣ-ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΤΕΡΗΣΗΣ
Όταν καπνίσουμε ένα τσιγάρο, νιώθουμε ένα αίσθημα ευχαρίστησης, ηρεμίας, χαλάρωσης και απόλυτης συγκέντρωσης. Αυτό συμβαίνει, διότι η
νικοτίνη μιμείται τη δράση της ακετυλοχολίνης στον εγκέφαλο. Η ακετυλοχολίνη είναι νευροδιαβιβαστής, δηλαδή έχει τη δυνατότητα να διαβιβάζει σήματα ανάμεσα στους νευρώνες. Επίσης, έχει την ικανότητα να επηρεάζει τη δράση κι άλλων νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. Άρα, πιθανή παρεμβολή στην ομαλή λειτουργία της ακετυλοχολίνης (λόγω νικοτίνης), οδηγεί σε προβληματική λειτουργία και των άλλων δυο νευροδιαβιβαστών. Κατά τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου η ακετυλοχολίνη, μέσω ενός ηλεκτρικού σήματος, μεταφέρεται στους υποδοχείς των νευρικών κυττάρων. Όταν το μήνυμα μεταδοθεί σε όλα τα νευρικά κύτταρα, η ακετυλοχολίνη διασπάται σε χολίνη και οξικό οξύ. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται συνεχώς.
Κατά το κάπνισμα, η νικοτίνη παίρνει τη θέση της ακετυλοχολίνης. Όμως, επειδή ο οργανισμός δεν έχει την δυνατότητα να διασπάσει την νικοτίνη, η νικοτίνη παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο χώρο μεταξύ των νευρικών κυττάρων με αποτέλεσμα να μεταφέρονται πολλά περισσότερα μηνύματα. Αυτό είναι που προκαλεί τα ευχάριστα συναισθήματα. Εάν καπνίζεται τακτικά, ο εγκέφαλος χρειάζεται μεγάλες ποσότητες νικοτίνης για να στείλει τα απαιτούμενα σήματα στους νευρώνες. Έτσι, προκαλείται ο εθισμός…
Όταν βρίσκονται για μεγάλο χρονικό διάστημα μεγάλες ποσότητες νικοτίνης στον εγκέφαλο, στέλνονται πολλά περισσότερα σήματα. Κατά το χρονικό διάστημα αυτό έχει δημιουργηθεί πλεόνασμα υποδοχέων ακετυλοχολίνης πάνω στα νευρικά κύτταρα για να εξυπηρετούνται οι αυξημένες ανάγκες του εγκεφάλου. Όταν σταματήσει η χορήγηση νικοτίνης και αρχίσει πάλι η ακετυλοχολίνη να λειτουργεί, παρουσιάζεται το σύνδρομο στέρησης, διότι η ακετυλοχολίνη δε μπορεί να εξυπηρετήσει το μεγάλο αριθμό υποδοχέων που έχουν δημιουργηθεί. Με τη μακροχρόνια αποχή από το κάπνισμα αρχίζει σιγά σιγά να μειώνεται ο αριθμός των υποδοχέων. Όμως, μέχρι να μειωθεί σημαντικά, οι παρενέργειες όπως το άγχος, η νευρικότητα, η αϋπνία, η ευερεθιστότητα, η αυξημένη όρεξη, η δυσκολία στη συγκέντρωση ακόμα και η κατάθλιψη, πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Εδώ ακριβώς μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες οι διατροφικές συμβουλές. Προσπαθούμε να εντάξουμε στη διατροφή του πρώην καπνιστή, τρόφιμα τα οποία και θα αυξήσουν την ποσότητα της ακετυλοχολίνης (και των άλλων δυο νευροδιαβιβαστών που προαναφέραμε) στο αίμα αλλά και θα ενισχύσουν τον τρόπο λειτουργίας της. Επίσης, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε και άλλου είδους προβλήματα που προκαλούνται από την έλλειψη νικοτίνης.
ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ
Χολίνη (συστατικό ακετυλοχολίνης): Κρόκος αυγού*, ρεβίθια*, φακές*, ρύζι*, συκώτι*, φύτρο σιταριού*, μπακαλιάρος*, λαχανάκι Βρυξελλών*, σολομός*, γάλα*, κοτόπουλο, φασόλια, σόγια, καρύδια, φιστίκια, κουνουπίδι, λεκιθίνη, λάχανο, πηγές ω-3 λιπαρών (ρέγκα, σαρδέλες, πέστροφα, σκουμπρί, τόνος, λιναρόσπορος, έλαιο λιναρόσπορου).
(οι ιδιαίτερα πλούσιες τροφές σε χολίνη συνοδεύονται με *)
Σεροτονίνη: πηγές ω-3 λιπαρών, συκώτι, ψάρια, αυγά, γαλοπούλα, κοτόπουλο, καρύδια, φασόλια*, δημητριακά*, ζυμαρικά*, πατάτες*, ψωμί*, βρώμη*, σπανάκι*, μπρόκολο*, μελιτζάνες*, ντομάτες*, μπανάνα*, μήλο*, ακτινίδιο*.
Για να έχουμε αποτελεσματικότερη πρόσληψη σεροτονίνης επιλέγουμε τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες βραδείας καύσεως ενώ αποφεύγουμε τροφές όπως η σοκολάτα, η ζάχαρη και γενικά τα γλυκά. Οι τροφές αυτές περιέχουν υδατάνθρακες ταχείας καύσεως που όταν καταναλωθούν ανεβάζουν άμεσα τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα. Όμως με την ίδια ταχύτητα που τα ανεβάζουν, με την ίδια ταχύτητα τα κατεβάζουν σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα.
(οι τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες βραδείας καύσης δηλ. υδατάνθρακες που απορροφώνται και μπαίνουν αργά στη κυκλοφορία του αίματος συνοδεύονται με *)
Ντοπαμίνη: Γάλα, τυρί, κρέας, ψάρι, όσπρια, ξηροί καρποί, σόγια, μπανάνα.
ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΟ
Όταν καπνίσουμε ένα τσιγάρο τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα αυξάνονται άμεσα (2-3΄΄). Αν σκεφτούμε ότι ένα τρόφιμο πλούσιο σε άμυλο αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα 20΄ μετά την κατανάλωσή του, αντιλαμβάνεστε την ταχύτητα με την οποία πράττει το ίδιο πράγμα ένα τσιγάρο. Όταν αποφασίσει ο καπνιστής να κόψει το κάπνισμα, ιδίως τις πρώτες μέρες της προσπάθειας, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στην ημέρα, χαμηλά. Σε αυτή την κατάσταση οφείλονται πιθανά συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, νεύρα, υπνηλία, διαταραχές στην αντίληψη του χρόνου, αδυναμία συγκέντρωσης και αυξημένη όρεξη (κυρίως για γλυκό).Αυτά οδηγούν το άτομο σε συνεχή κατανάλωση γλυκών και γενικά τροφών αυξημένων θερμίδων. Η υπερκατανάλωση τέτοιων τροφών προκαλεί αύξηση του βάρους. Εισάγοντας στο καθημερινό σιτηρέσιο τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες βραδείας καύσεως (πηγές αναφέρονται παραπάνω), κατορθώνουμε να διατηρήσουμε τα επίπεδα του σακχάρου σε φυσιολογικά επίπεδα και κατ’ επέκταση να αποφύγουμε τα δυσάρεστα συμπτώματα.Σας παροτρύνω λοιπόν, να εντάξετε κάποιες από τις παραπάνω τροφές στο μενού σας ώστε να κάνετε την προσπάθειά σας πιο εύκολη. Επιλέξτε μια ζωή χωρίς τσιγάρο… ΑΞΙΖΕΙ!!!!
