της ΝΕΦΕΛΗΣ ΛΟΥΙΖΟΥ,
Φοιτήτρια Ψυχολογίας
Η ψυχολογία έχει κάνει αναρίθμητες προσπάθειες να δώσει απάντηση στο ερώτημα τι είναι ο άνθρωπος, το μεγαλύτερο μυστήριο της ζωής. Παρά την εκτεταμένη έρευνα συνεχώς εκπλησσόμαστε με τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου, τις παραισθήσεις που δημιουργεί και αποτελούν «πραγματικότητα» για το άτομο αλλά και τις ανεξήγητες, «παράξενες» συμπεριφορές του. Παρακάτω είναι μερικά από τα πιο παράξενα ψυχικά σύνδρομα, που μοιάζουν να είναι δημιούργημα επιστημονικής φαντασίας, κι όμως είναι αληθινά!
Σύνδρομο Capgrass
Τί γίνεται όταν ξαφνικά βλέπεις τη μητέρα σου και αρχίζεις να πιστεύεις ότι δεν είναι η αληθινή σου μητέρα αλλά, αντίθετα, ένας «απατεώνας» που έχει πάρει τη θέση της για να σου κάνει κακό;
Ένα σενάριο που μοιάζει να είναι παρμένο από ταινία επιστημονικής φαντασίας, εντούτοις είναι πραγματικότητα για τους ανθρώπους με το σύνδρομο Capgrass. Αυτό το σύνδρομο πήρε το όνομά του από τον Γάλλο ψυχίατρο Ζοζέφ Καπγκρά, ο οποίος έκανε την πρώτη διάγνωση το 1923. Τα άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο έχουν την πεποίθηση ότι κάποιος οικείος τους, όπως για παράδειγμα ένα κοντινό μέλος της οικογένειάς τους ή ένας φίλος, έχει αντικατασταθεί από κάποιον «εισβολέα». Ο εισβολέας αυτός μοιάζει ακριβώς όπως ο συγγενής/φίλος τους αλλά έχει ως στόχο να βλάψει τα συγκεκριμένα άτομα, γι’ αυτό και έχει υιοθετήσει αυτήν την ψεύτικη ταυτότητα. Κανένα επιχείρημα δεν μπορεί να αλλάξει γνώμη στα άτομα με το σύνδρομο αυτό, ούτε για παράδειγμα η ανταλλαγή πληροφοριών που γνωρίζει μόνο ο φίλος/συγγενής τους. Αυτό γιατί θεωρούν πως ο «εισβολέας» έχει φροντίσει να μάθει τα πάντα για το πρόσωπο που έχει αντικαταστήσει.
Το σύνδρομο αυτό έχει εμφανιστεί σε ανθρώπους που έχουν σχιζοφρένεια, άνοια ή μετά από χτυπήματα στο κεφάλι, που έχουν προκαλέσει κακώσεις στον εγκέφαλο και, δυστυχώς για τους ανθρώπους που το βιώνουν αλλά και τους συγγενείς τους, δεν υπάρχει θεραπεία.
Σύνδρομο Fregoli
«Ο άντρας μου μεταμφιέζεται σε άλλους ανθρώπους και με ακολουθεί παντού!»
Το σύνδρομο αυτό έχει χαρακτηριστεί ως το αντίθετο του συνδρόμου Capgrass, και έχει ως διαφορά ότι το άτομο θεωρεί πως διαφορετικοί, άγνωστοι σε εκείνο άνθρωποι, είναι στην ουσία ένας οικείος τους μεταμφιεσμένος! Το όνομά του προέρχεται από τον Λεοπόλντο Φρεγκόλι, έναν ιταλό ιμπρεσιονιστή και καλλιτέχνη που ήταν ειδικός στις ταχύτατες μεταμφιέσεις. Τα άτομα με το σύνδρομο αυτό πιστεύουν ότι ο άνθρωπος που τα καταδιώκει μεταμφιέζεται σε αγνώστους, με τους οποίους δεν έχει καμία ομοιότητα στην εμφάνιση, προκειμένου να τους παρακολουθήσει και, ενδεχομένως, να τους βλάψει.
Σύνδρομο Κοτάρ
«Λείπουν τα πνευμόνια μου, θα πεθάνω τώρα…»
Το σύνδρομο Κοτάρ ή, αλλιώς, το σύνδρομο του «ζωντανό πτώματος» είναι μια σπάνια περίπτωση νευρολογικής διαταραχής, κατά την οποία το άτομο πιστεύει πως είναι νεκρό! Έχει την πεποίθηση, δηλαδή, πως κάποιο όργανο του σώματός του λείπει, ή ότι χάνει αίμα, ή ότι έχει ήδη πεθάνει. Σε πολλές περιπτώσεις τα άτομα αυτά αγνοούν τις βασικές τους ανάγκες, π.χ. φαγητό, καθώς θεωρούν πως δεν έχει νόημα να φάνε, αφού είναι ήδη νεκροί. Πολλές φορές, μάλιστα, αυτή είναι και η ίδια η αιτία θανάτου τους, κάτι που αποτελεί μια τραγική αυτοεκπληρούμενη προφητεία!
Ψυχογενής Φυγή
Μαρία, δημόσια υπάλληλος, παντρεμένη με 2 παιδιά στην Αθήνα… Ελένη, γιατρός, χωρίς οικογένεια στην Καλαμάτα!
Σε αντίθεση με τα παραπάνω σύνδρομα, η ψυχογενής φυγή, όπως λέει και το όνομά της, δεν προκαλείται από εγκεφαλικές βλάβες και δεν είναι τόσο σπάνια. Τα άτομα που παρουσιάζουν ψυχογενή φυγή, κάνουν ένα αιφνίδιο ταξίδι, χωρίς να ενημερώσουν τους γύρω τους, κατά τη διάρκεια του οποίου αποκτούν αμνησία για το ποιοι είναι και για το ποια ήταν η παρελθοντική τους ζωή. Στον νέο τόπο μετακίνησης, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν ολοκληρωτική αμνησία για το παρελθόν τους και σε μερικές περιπτώσεις δημιουργούν μια εξ ολοκλήρου καινούργια και «πλήρη» ταυτότητα για εκείνα (π.χ. καινούργιο όνομα, καταγωγή, οικογενειακή κατάσταση, λεπτομερές παρελθόν). Η επιστροφή του ατόμου στην προηγούμενη ταυτότητα και «ζωή» γίνεται σε εξίσου απρόοπτο χρόνο και τα άτομα αυτά δεν έχουν καμία ανάμνηση των γεγονότων που συνέβησαν κατά τη φυγή. Δε θυμούνται, δηλαδή, ούτε ότι έφυγαν, ούτε ότι οικειοποιήθηκαν μια νέα ταυτότητα, σα να μην έλειψαν ούτε στιγμή από την κανονική τους ζωή!
Διαταραχή Πολλαπλής Προσωπικότητας
«Ο Γιάννης είναι επιθετικός αλλά πολύ έξυπνος, ο Μάριος έχει μεγάλο πάθος με τη Λογοτεχνία κα είναι εμμονικός με την καθαριότητα, ο Γιώργος είναι μουσικός και σιχαίνεται την τάξη…»
Η διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας αναφέρεται στα άτομα τα οποία πέρα από τη δική τους, γνωστή ταυτότητα, εμφανίζουν και δεύτερες ή τρίτες (ή και παραπάνω). Αυτές οι διαφορετικές προσωπικότητες έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία τείνουν να είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα των άλλων προσωπικοτήτων, όσο διαφορετικά μπορεί να είναι τα χαρακτηριστικά δύο άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων που κάθονται πλάι στο λεωφορείο. Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι όταν το άτομο έχει μόνο δύο διαφορετικές προσωπικότητες, αυτές δεν γνωρίζουν η μια την ύπαρξη της άλλης, ενώ όταν συνυπάρχουν τρεις ή και παραπάνω, οι προσωπικότητες αυτές «γνωρίζουν» η μια την άλλη.
Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται σε άτομα τα οποία έχουν υποστεί στο παρελθόν κάποιο ισχυρό τραύμα (π.χ. χρόνια κακοποίηση), και αποτελούν έναν μηχανισμό άμυνας που το άτομο αναπτύσσει προκειμένου να «αντέξει» το τραυματικό βίωμά του.
