Το αρχικό σχέδιο, το χρονοδιάγραμμα, η αίτηση αναστολής από ομάδα κατοίκων, η απόφαση του ΣτΕ και το πού βρισκόμαστε σήμερα
Γιοφύρι της Άρτας δεν το λες (ακόμα), αλλά όταν ακούσαμε για πρώτη φορά ότι η πρώην έκταση όπου βρίσκονταν οι κατασκηνώσεις του ΝΑΤ, οι οποίες παρέμεναν ανενεργές για περίπου 30 χρόνια, θα μετατρέπονταν σε ένα σύγχρονο πάρκο, περιμέναμε ότι σήμερα θα απολαμβάναμε ήδη για έναν και πλέον χρόνο έναν «πράσινο» χώρο αναψυχής.
Μετά το πρώτο σοκ που ακολούθησε την τραγωδία του 2018, ο δήμος Μαραθώνος ζήτησε το 2019 από τον Κυριάκο Μητσοτάκη να κατασκευαστεί το πάρκο στο συγκεκριμένο χώρο των 130 στρεμμάτων και στη συνέχεια να του παραχωρηθεί από τον ΕΦΚΑ για τα επόμενα 50 χρόνια.
Ο πρωθυπουργός άναψε το «πράσινο φως» τον Φεβρουάριο του 2022, το ΝΑΤ πέρασε στο υπουργείο Περιβάλλοντος και έγιναν οι μελέτες με προδιαγραφές δασικών εκτάσεων. Με απλά λόγια, η έκταση δεν αποχαρακτηρίστηκε από δασική παρότι ο νόμος το επέτρεπε, μια και στο εσωτερικό της πρώην κατασκήνωσης βρίσκονταν 11 κτίρια χτισμένα πριν το 1955.
Ο προϋπολογισμός και η δωρεά των Κυπρίων
Ο προϋπολογισμός του έργου εκτιμήθηκε στα 1,2 εκατ. με το ένα εκατ. να το καλύπτει η Κυπριακή Δημοκρατία και τα υπόλοιπα χρήματα να προέρχονται από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Εδώ να θυμίσουμε ότι μετά τη φωτιά, η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε σε μια δωρεά ύψους 12 εκατ. ευρώ με σκοπό να χτιστεί στην περιοχή ένα καινούργιο νοσοκομείο.
Τα χρήματα, βέβαια, δεν επαρκούσαν για ένα τόσο μεγάλο έργο και οι δύο δήμοι, Μαραθώνος και Ραφήνας – Πικερμίου αντιπρότειναν το ποσό αυτό να δοθεί ώστε να μεγαλώσει και να εκσυγχρονιστεί περαιτέρω το ήδη ανακαινισμένο Κέντρο Υγείας Ραφήνας που είχε και τις προδιαγραφές για κάτι τέτοιο.
Οι Κύπριοι αρνήθηκαν, αντιπρότειναν με τη σειρά τους να δημιουργηθούν 80 κατοικίες για πυρόπληκτους, αλλά κι αυτή η πρόταση δεν προχώρησε, με αποτέλεσμα η δωρεά να παραμένει στον αέρα. Αν μη τι άλλο, όμως, από τα 12 εκατ. συμφωνήθηκε από όλες τις πλευρές ότι το 1 εκατ. θα πήγαινε στο πάρκο…
Το αρχικό πλάνο για το ΝΑΤ και τα (πολλά) αγκάθια
Σύμφωνα με το αρχικό πλάνο του ΥΠΕΝ, το πάρκο αναψυχής θα περιλάμβανε δένδρα φύτευσης, ποδηλατόδρομο, πεζόδρομο, δύο χωμάτινα γήπεδα τένις, γήπεδο beach volley, γήπεδο ποδοσφαίρου 7×7, όργανα παιδικής χαράς και κυλικείο, ενώ τα δύο κτίρια που δεν κατεδαφίστηκαν θα αξιοποιούνταν είτε για πολιτιστικές χρήσεις είτε ως μουσειακοί χώροι.
Το πρώτο αγκάθι προέκυψε από το ίδιο το υπουργείο Περιβάλλοντος. Δεδομένου ότι ο χώρος παρέμενε δασικός, αποφάσισε ότι θα έπρεπε να κατεδαφιστούν τα εννέα κτίρια και να μείνουν όρθια μόνο τα δύο καθώς μια μελέτη για δασική έκταση δεν θα μπορούσε επουδενί να περιλαμβάνει τόσο τσιμέντο. Στη συνέχεια, προέκυψε και δεύτερο αγκάθι.
Μετά τις πρώτες εκσκαφές, βρέθηκαν κάποια αρχαία και στο «παιχνίδι» μπήκε και το υπουργείο Πολιτισμού που ξεκίνησε δικές του ανασκαφές και έρευνα πάνω στα ευρήματα, γεγονός που προκάλεσε περαιτέρω καθυστέρηση.
Το τρίτο αγκάθι αποδείχθηκε ότι ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα και το μεγαλύτερο. Τον Ιανουάριο του 2023, 23 κάτοικοι από το Μάτι κατέθεσαν προσφυγή στο ΣτΕ ζητώντας αίτηση ακύρωσης και αναστολή των εργασιών. Σύμφωνα με όσα δήλωνε τότε ο δήμαρχος Στέργιος Τσίρκας «οι επίσημες αιτιάσεις τους για την προσφυγή είναι γιατί δεν ανέβηκαν στη “Διαύγεια” οι Αποφάσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος ή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης όπως επίσης και το γιατί δεν έγινε κάποια διαβούλευση για το τι πρόκειται ακριβώς να δημιουργηθεί στον χώρο του ΝΑΤ. Ο πραγματικός, όμως, λόγος που αντιτίθενται είναι γιατί ζουν σε κοντινή απόσταση από το πάρκο και δεν θέλουν τη δημιουργία του».
Οι ίδιοι οι κάτοικοι που προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ωστόσο έδιναν (και εξακολουθούν να δίνουν) διαφορετική διάσταση τονίζοντας ότι ποτέ δεν ήταν αντίθετοι στο πάρκο.
Αυτό που υποστηρίζουν είναι ότι το έργο δεν γίνεται με βάση τα όσα προβλέπει η νομοθεσία για δασικές περιοχές, όπου επιτρέπονται μόνο φιλικά προς το περιβάλλον υλικά και όχι μόνιμα, όπως είναι το μπετόν.
Η ομάδα των 23 δικαιώθηκε προσωρινά από το ΣτΕ τον Ιούλιο του 2023, κέρδισε τα ασφαλιστικά μέτρα και πέτυχε – μέχρι την τελική εκδίκαση – το πάγωμα κάθε κατασκευής με τσιμέντο, άρα και κάθε έργου που αφορά σε γήπεδο.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης «λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι σύμφωνα με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, τόσο για την ανάπτυξη χώρων αθλοπαιδιών, όσο και για τη δημιουργία χώρων σταθμεύσεως οχημάτων εντός χώρων δασικής αναψυχής επιτρέπονται μόνον πρόχειρες κατασκευές, ενώ απαγορεύεται η χρήση τσιμέντου, ασφάλτου και λοιπών παρεμφερών υλικών για τις εν λόγω κατασκευές, η Επιτροπή κρίνει ότι, όπως βασίμως προβάλλουν οι αιτούντες, από την εκτέλεση των προσβαλλόμενων πράξεων, κατά το μέρος που όπως προκύπτει από την προαναφερθείσα μελέτη αυτές συνεπάγονται την κατασκευή μόνιμων εγκαταστάσεων για τη δημιουργία γηπέδων αθλήσεως ή γενικώς αθλητικών χώρων και χώρων σταθμεύσεως εντός του ως άνω χώρου, με χρήση υλικών που δεν επιτρέπονται (όπως οπλισμένο σκυρόδεμα, άμμο λατομείου, χαλίκι) και εργασίες που δεν συνάδουν με πρόχειρες κατασκευές (όπως εκσκαφές τάφρων, καλούπωμα, συμπίεση με οδοστρωτήρα), μπορεί να προκληθεί δυσχερώς επανορθώσιμη βλάβη, η οποία συνίσταται στη δημιουργία πραγματικής καταστάσεως, η άρση της οποίας μετά την ολοκλήρωση του έργου δεν θα είναι ευχερής«.
Τι συμβαίνει σήμερα
Τα έργα «πάγωσαν» για κάποιο διάστημα, αλλά πλέον έχουν ξεκινήσει εκ νέου χωρίς να γίνεται το παραμικρό στους χώρους που προορίζονταν να «φιλοξενήσουν» τα γήπεδα. Αν οι κάτοικοι δικαιωθούν και στην επόμενη εκδίκαση της υπόθεσης στο ΣτΕ, το Πάρκο Αναψυχής θα φτιαχτεί μόνο ως χώρος περίπατου και πρασίνου.
Αν δικαιωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος, που είναι και ο αντίδικος, θα ξεκινήσουν τα έργα και στα γήπεδα και το Πάρκο θα περιλαμβάνει ότι ανέφεραν οι αρχικές μελέτες. Το πότε θα εκδικαστεί η υπόθεση παραμένει άγνωστο.
Η MP επικοινώνησε με τους άμεσα εμπλεκόμενους και συγκεκριμένα με τον δήμαρχο Μαραθώνος, Στέργιο Τσίρκα, με τον πρώην Αντιδήμαρχο Πυροπλήκτων Περιοχών και υπεύθυνο για το έργο, Κώστα Μπούφη, αλλά και την κάτοικο της περιοχής και πρόεδρο του Εξωραϊστικού Συλλόγου Μάτι, Μαρία Μήλα.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΤΣΙΡΚΑΣ
Θα επαναλάβω για μία ακόμη φορά, ότι το πάρκο στο ΝΑΤ θα γίνει βάσει του αρχικού σχεδίου. Κι ο λόγος που θα γίνει δεν είναι ένα προσωπικό καπρίτσιο, αλλά η ανάγκη των πολλών να αποκτήσουν έναν χώρο αναψυχής που θα δώσει άλλη πνοή όχι μόνο στο Μάτι, αλλά σε ολόκληρο το Δήμο. Το έργο υλοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και εμείς παρεμβαίνουμε όταν και όποτε χρειάζεται, προς το συμφέρον των δημοτών μας.
Οφείλει εδώ να δει κάποιος τη συνολική εικόνα, το γενικότερο όφελος για τον τόπο. Όχι να επικαλείται κάθε φορά την τάδε ή τη δείνα απίθανη διάταξη προκειμένου να εμποδίσει προσωρινά το έργο. Ποια είναι, λοιπόν, η συνολική εικόνα; Ότι ένα παρατημένο επί 30 χρόνια οικόπεδο, γεμάτο σκουπίδια και χόρτα, θα μετατραπεί σε μέρος όπου θα μπορούν να πηγαίνουν για ξεκούραση, περίπατο, ψυχαγωγία και παιχνίδι οι γονείς με τα παιδιά τους, οι ηλικιωμένοι, οι συμπολίτες μας με αναπηρία, οι έφηβοι που θέλουν να αθληθούν και έχουν, στις μέρες μας, περιορισμένες επιλογές.
Έχουμε τη δυνατότητα να προσφέρουμε μια υπερσύγχρονη και περιβαλλοντικά φιλική επιλογή σε όλους τους δημότες και μας μπλοκάρουν μια χούφτα άνθρωποι, βάζοντας πάνω από όλα το στενό τους συμφέρον. Δεν είναι δίκαιο, ούτε σωστό αυτό. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι η συντριπτική πλειονότητα θέλει το έργο όπως έχει σχεδιαστεί να παραδοθεί. Αλλά αδιαφορούν… Αυτονόητα, είμαστε με τους πολλούς, όχι με τους ελάχιστους. Θεωρώ ότι είναι θέμα χρόνου να ξεπεράσουμε και τα τελευταία εμπόδια ώστε το πάρκο να είναι έτοιμο, το πολύ στις αρχές του 2027.
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΥΦΗΣ
Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα υπάρξουν άνθρωποι στο Μάτι που θα σταθούν απέναντι σε ένα τέτοιο έργο. Ούτε ξενοδοχείο σηκώνεται, ούτε πισίνες για τους λίγους φτιάχνονται. Γήπεδα θέλουμε για τα παιδιά της περιοχής που έχουν όλους κι όλους δύο χώρους να παίξουν και να αθληθούν.
Το γήπεδο μπάσκετ της Αμπελούπολης και τα γηπεδάκια στον ΝΑΟΜΑ. Αν κοιτάξετε γύρω γύρω από το Μάτι, δεν υπάρχει ούτε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Μαζεύονται 50 παιδιά και παίζουν μπάλα στο μικρό πλατειάκι στον ΝΑΟΜΑ. Είναι αδιανόητο να μπλοκάρουν Ματιώτες τη δημιουργία γηπέδων επικαλούμενοι ως παρανομία τη χρήση του μπετόν πάνω στο οποίο στηρίζεται το συρμπατόπλεγμα.
Ότι αυτό το κομμάτι μπετόν, χαλάει την εικόνα μιας δασικής έκτασης. Μιλάμε για την υπερβολή της υπερβολής. Το πιο στενάχωρο είναι ότι στο παρελθόν, για να πετύχουν τους σκοπούς τους και να μαζέψουν υπογραφές, έπιασαν κόσμο και έλεγαν αδιανόητα πράγματα, όπως ότι θα φτιαχτούν κλαμπ αντί κυλικείου και θα ακούγεται κάθε βράδυ δυνατή μουσική.
Καταλήγω στο δυσάρεστο συμπέρασμα ότι δίπλα μου ζουν άνθρωποι που θέλουν τα παιδιά κλεισμένα στα σπίτια τους ή εγκλωβισμένα στις καφετέριες. Κι έρχομαι να ρωτήσω το εξής απλό όλους όσοι ξαφνικά… αγχώθηκαν λόγω της χρήσης μπετόν…
Επί 30 χρόνια που ο χώρος ήταν έρημος και σε τραγική κατάσταση, γεμάτος χόρτα και σκουπίδια, το μπετόν από το οποίο ήταν φτιαγμένα τα 11 κτίσματα, αυτό που χρησιμοποιήθηκε για την εκκλησία, τα μαγειρία και τα γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, όπως επίσης και το κατασκευασμένο από μη φιλικά προς το περιβάλλον υλικά στέγαστρο, δεν τους ενοχλούσαν; Δεν ήταν λόγος να διαμαρτυρηθούν; Και τους ενοχλεί τώρα ένα κομμάτι τσιμέντο που θα χρησιμοποιηθεί για την περίφραξη των γηπέδων, ενώ όλο το υπόλοιπο πάρκο θα είναι μέσα στο πράσινο;».
ΜΑΡΙΑ ΜΗΛΑ – ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΤΙ
Ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Μάτι ήταν ο πρώτος που πανηγύρισε για την παραχώρηση του ΝΑΤ και συνεχάρη τον δήμαρχο Μαραθώνα για την πρωτοβουλία του. Ο τόπος είχε απόλυτη ανάγκη αυτό το έργο καθώς μετά την φωτιά του 2018 είχε χαθεί το 80 % του πρασίνου της περιοχής. Το συγκεκριμένο ακίνητο είναι χαρακτηρισμένο δασικό και πριν από την πυρκαγιά ήταν γεμάτο με μεγάλα ψηλά δέντρα (πεύκα και αγριελιές) και άλλα δασικά είδη όπως σχίνα κ.α. Μετά την καταστροφή επήλθε, όπως ήταν αναμενόμενο, πλούσια αναγέννηση των δασικών ειδών και επαναφορά μικρών ζώων.
Θέσαμε αμέσως τον Σύλλογο στην διάθεση του Δήμου για συνεργασία και ζητήσαμε, καθώς προβλέπεται σε τέτοια έργα δημόσια διαβούλευση, να ενημερωθούμε για το σχέδιο.
Παράλληλα καταθέσαμε και προτάσεις. Η κύρια πρόταση μας ήταν να αφεθεί η φυσική αναγέννηση της δασικής έκτασης (στα πρότυπα άλλων αντίστοιχων πάρκων π.χ. Άλσος Συγγρού) που τότε ήταν σε πλήρη ανάπτυξη στο κάτω μέρος της έκτασης και να ενισχυθεί και με άλλα κατάλληλα φυτά κατόπιν δασογεωπονικής μελέτης ενώ οι αθλητικοί χώροι και το κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης να χωροθετούνταν στην άνω περιοχή όπου υπήρχε ήδη η έκταση του εστιατορίου που είχε καταστραφεί από την πυρκαγιά και άλλα κτίρια προς κατεδάφιση.
Δυστυχώς δεν τύχαμε καμίας απολύτως ενημέρωσης και επικοινωνίας αλλά με έκπληξη, λίγο πριν την έναρξη των εργασιών το Νοέμβριο του 2022, ενημερωθήκαμε από τα social media! του Δήμου και ενός δημοτικού συμβούλου (Κώστα Μπούφη) ότι το έργο ξεκινά.
Από τα ίδια μέσα ενημερωθήκαμε με ένα υποτυπώδες σχέδιο ότι θα υπάρχουν μεγάλες αθλητικές εγκαταστάσεις στο κάτω μέρος της έκτασης εκεί που αναπτυσσόταν το δάσος, καθώς και άλλες κατασκευές και καντίνες, έργα που συνολικά θα κάλυπταν άνω του 25% του πάρκου.
Επιμείναμε για ενημέρωση, κάτι που κατέστη αδύνατο. Για να μάθουμε το πλήρες σχέδιο αναγκαστήκαμε να το πάρουμε με εισαγγελική παραγγελία!
Μελετώντας το διαπιστώσαμε με μεγάλη απογοήτευση πως:
α) Στον συνολικό προϋπολογισμό για την κατασκευή Δασικού Πάρκου, η δαπάνη για τα φυτά ήταν μόλις 80.000 ευρώ!
β) Δεν υπήρχε πρόβλεψη για αυτόματο πότισμα παρά 4 ποτίσματα ανά μήνα και μόνον για τους θερινούς μήνες
γ) Τα γήπεδα αθλοπαιδιών να κατασκευάζονται στα άκρα του ακινήτου καταστρέφοντας και βλάστηση αλλά κυρίως τοποθετούνται σε απόσταση ελάχιστων μέτρων από όμορες κατοικίες.
δ) κατασκευή κυλικείου με πρόβλεψη να μην κλείνει με την δύση του ηλίου όπως προβλέπει ο νόμος για όλα τα κυλικεία στην Επικράτεια εντός δασικών περιοχών αλλά να εξαιρείται!
Τι ακολούθησε:
Παρά την διαβεβαίωση του ΥΠΕΝ για προστασία της αυτοφυούς βλάστησης εκχερσώθηκαν τα πάντα. Ουδείς επέβλεψε τις εργασίες από την Δασική υπηρεσία. Λόγω της ειδικότητας μου ως Γεωπόνου και της εξειδίκευσης μου στις φυσικές καταστροφές, γνωρίζω ότι η διαχείριση στην εν λόγω έκταση είναι τελείως αντίθετη με την επιστημονική διαχείριση του δάσους μετά από μία πυρκαγιά. Το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να προστατεύσεις το επιφανειακό έδαφος και την αυτοφυή βλάστηση.
Δύο σοβαρές δευτερογενείς επιπτώσεις της πυρκαγιάς, η διάβρωση και εντέλει η απερήμωση που στην περίπτωση μας η φύση τα αντιμετώπισε μόνη της ήρθε το κράτους τέσσερα χρόνια μετά την φωτιά να τα προκαλέσει και μάλιστα με Μελέτη της Διεύθυνσης Αναδάσωσης!
Αυτός είναι και ο λόγος που τον Σεπτέμβριο του 2023 για πρώτη φορά σε αυτή την περιοχή δημιουργήθηκαν πλημμυρικά φαινόμενα με το νερό να μπαίνει με μεγάλη ταχύτητα στα υπόγεια των γειτονικών οικιών κάτι που δεν είχε συμβεί ποτέ τα προηγούμενα χρόνια.
Όταν πλέον οι κάτοικοι έβλεπαν την καταστροφή που γινόταν και τους κινδύνους, κατέθεσαν αίτηση ακύρωσης και αναστολής στο ΣτΕ. Όχι γιατί δεν θέλουν το πάρκο όπως κάποιοι επιλέγουν να διαδίδουν αλλά αντίθετα για να το προστατεύσουν και να σταματήσουν τις έκνομες πράξεις.
Όλα τα ανωτέρω είναι εμφανή στην σημερινή εικόνα του πάρκου. Είναι το λιγότερο ανεπτυγμένο κομμάτι της ευρύτερης καμένης γης. Λογικό αφού επελέγησαν δέντρα μηδαμινού κόστους και με κορμούς 1-2 εκατοστών.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα συνεχίζουν να υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα.
1. Γιατί δεν δέχτηκαν ποτέ να γίνει διαβούλευση με τους κατοίκους;
2. Γιατί το ίδιο το κράτος ακόμα και σήμερα παραβιάζει την απόφαση μιας άλλης υπηρεσίας του, δηλάδη την αναστολή από το ΣτΕ όλων των κατασκευαστικών έργων, πλην των φυτοτεχνικών όπως αναφέρει η απόφαση. Κόβοντας τα δέντρα που είχαν απομείνει από το Grader (τα οποία είχε δεσμευτεί ο δήμαρχος ότι θα προστατεύσει), ρίχνοντας στη ζούλα μπετόν και εξαναγκάζοντας τους κατοίκους να φωνάζουν για το αυτονόητο;
Γιατί το πάρκινγκ δεν μπορεί να γίνει κάτω από δέντρα και πάνω σε χώμα και πρέπει πάλι να πέσουν τόνοι τσιμέντου;
3. Γιατί το κράτος ενώ αντιμετωπίζει την έκταση ως αστικού πρασίνου και όχι ως δασική επιμένει να μην την προσμετρά στο πράσινο της υπό ένταξης περιοχής οδηγώντας το ΡΣΕ του Ματιού στον κατακερματισμό και στην καταστροφή των κήπων που μάλιστα με πολύ κόπο αποκαταστάθηκαν από τους κατοίκους μετά την πυρκαγιά;
4. Γιατί εξαίρεσαν με νόμο την καντίνα από το ωράριο που προβλέπει η δασική αναψυχή (μέχρι τη Δύση του ηλίου) επεκτείνοντας το μέχρι το πρωί; Δεν είναι εύλογες οι απορίες για πιθανές εκδηλώσεις και εκμετάλλευσή του;
5. Γιατί δεν δέχτηκε το κράτος οι αθλητικοί χώροι και το θέατρο, να χωροθετηθούν στην πάνω πλευρά του πάρκου μακριά από κατοικίες και από την αναγεννημένη βλάστηση;
6. Γιατί δεν μας απάντησε ποτέ ο Δήμος ποιος θα διαχειρίζεται τα γήπεδα και τις εγκαταστάσεις αναψυχής; Θα υπάρχει εισιτήριο για να τις χρησιμοποιήσει κάποιος; Πόσω μάλλον όταν το πάρκο χαρακτηρίζεται «μητροπολιτικό» που σημαίνει ότι αποβλέπουν στην έλευση πολλών επισκεπτών και από άλλες περιοχές
Και για να το ξεκαθαρίσουμε μια και καλή. Ο Σύλλογος θέλει ένα δημόσιο πάρκο δασικής αναψυχής για όλους και όχι ένα επιχειρηματικό πάρκο που θα το εκμεταλλεύονται οι λίγοι
