Η παράλληλη ιστορία του Στέφανου Βιώνη και του Δημοτικού Σχολείου Αγίας Μαρίνας από το 1966 μέχρι σήμερα
Γράφει ο Κώστας Ζοργιός
Μία αυλή γεμάτη πεύκα, εκατοντάδες γλυκές φωνές, παιδιά που βγαίνουν τρέχοντας από τις τάξεις για να μη χάσουν λεπτό από το διάλειμμα. Μάθημα, τιμωρίες, διαφωνίες, σχολικές γιορτές, εκδρομές, σχόλασμα. Πίσω από τους μαθητές και τις μαθήτριες του σήμερα με τις τσάντες υπερηρώων και τις κασετίνες Frozen, κρύβεται μια ιστορία που ξεκινά πολύ μακριά από εδώ. Στην Παροικιά της Πάρου.
Εκεί γεννήθηκε το 1928 ο Στέφανος Βιώνης, ένα από τα τέσσερα παιδιά μιας νησιωτικής οικογένειας. Με έμφυτη διάθεση να μάθει γράμματα, ξεχώρισε από μικρός στο σχολείο κι αφού τελείωσε το Γυμνάσιο, ήρθε στην Αθήνα το 1949 κι έδωσε επιτυχώς εξετάσεις στη Μαράσλειο Ακαδημία. Ολοκλήρωσε τη θητεία του στο Ναυτικό και το 1954 ήρθε ο πρώτος του διορισμός, στο Αμμόβουνο, ένα μικρό χωριό λίγων κατοίκων στο τρίγωνο του Έβρου.
Πήγε εκεί φρεσκοπαντρεμένος με τη Μόσχα, Μικρασιάτισσα στην καταγωγή που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Ιωνία και φοίτησε στην Αρσάκειο Παιδαγωγική, με στόχο να γίνει κι εκείνη εκπαιδευτικός.
Η πρώτη επαφή με την Αγία Μαρίνα και το σχολείο… μίας αίθουσας
Μετά το τρίτο σχολείο στο οποίο εργάστηκαν, στο Ορμένιο, τους δόθηκε η δυνατότητα να φύγουν από τον Έβρο για την πρωτεύουσα, μαζί με τον γιο τους Παντελή που είχε έρθει στη ζωή το 1960. Μαθημένοι στην ησυχία και την εξοχή, δεν ήθελαν να εργαστούν στο κέντρο και ο Στέφανος Βιώνης άρχισε να ψάχνει εναλλακτικές έξω από την Αθήνα.
Κάπως έτσι βρέθηκαν το 1966 στην Αγία Μαρίνα κι αυτή τους η επίσκεψη ήταν καθοριστική και για εκείνους, αλλά και για το χωριό που τότε άκουγε ακόμα στο όνομα Γεροτσακούλι, ήταν γεμάτο στάνες, κατσίκια και λιγοστά πέτρινα σπίτια.
Ο Στέφανος και η σύζυγός του, Μόσχα, δέχθηκαν να εργαστούν στο σχολείο που δεν ήταν κάτι περισσότερο από ένα δωμάτιο, μέσα σε ένα οικόπεδο, στη συμβολή των οδών Θησέα και Πεντέλης. Το πρωί ο Στέφανος δίδασκε στις Δ, Ε και ΣΤ’ Δημοτικού και το απόγευμα η Μόσχα αναλάμβανε τα πιτσιρίκια της Α’ και της Β’ και Γ’. Οι δυο τους, ως δάσκαλοι του χωριού, απολάμβαναν της εκτίμησης των ντόπιων, παρότι ξένοι και μάλιστα έγιναν οι πρώτοι στο Γεροτσακούλι που απέκτησαν τηλέφωνο στο σπίτι…
Η αγορά του οικοπέδου και το πρώτο Δημοτικό
Η Αγία Μαρίνα σταδιακά… εκσυγχρονίστηκε και δύο χρόνια αργότερα στήθηκε και δεύτερο δωμάτιο στο ίδιο οικόπεδο με αποτέλεσμα να μπορούν πια όλοι οι μαθητές να πηγαίνουν πρωί στο σχολείο. Όλα άλλαξαν το 1968, όταν αγοράστηκε οικόπεδο 3 στρεμμάτων που ανήκε στη Μονή Πεντέλης, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το σημερινό κτίριο και ξεκίνησε να χτίζεται το Δημοτικό της Αγίας Μαρίνας.
Το 1971, οι πρώτοι μαθητές μπήκαν σε ένα διθέσιο σχολείο σε ενιαίο συγκρότημα, με γραφείο για τους δασκάλους, τουαλέτες και μια τεράστια αυλή μέσα στο χώμα και τα δέντρα. Μια εντελώς διαφορετική εμπειρία συγκριτικά με τα δύο δωμάτια σε ένα άχαρο οικόπεδο, ένας νέος χώρος για να στεγαστούν οι πρώτες εμπειρίες των παιδιών με τα γράμματα.
Εκεί, οι δύο δάσκαλοι βρήκαν την ευκαιρία να βγάλουν τους μαθητές έξω από το κουτί, ώστε να διδαχθούν μέσα από διαφορετικές, αντισυμβατικές για τα σημερινά δεδομένα, εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Ο κυρ Στέφανος, όπως τον έλεγαν, λάτρευε τη φύση κι ήθελε να δώσει ερεθίσματα στα παιδιά. Να τη γνωρίσουν καλύτερα, να τη σεβαστούν και να την αγαπήσουν.
Παρτέρια, φασιανοί και λίμνη με χρυσόψαρα
Έφτιαξε παρτέρια με λουλούδια, έφερε στο σχολείο διάφορα πουλιά, από περιστέρια και καναρίνια μέχρι ορτύκια και φασιανούς, δημιούργησε μια λίμνη με χρυσόψαρα και στο εσωτερικό του κτιρίου, έναν χώρο όπου ζούσαν μεταξοσκώληκες.
Μοίρασε αρμοδιότητες κι ο καθένας ήταν υπεύθυνος για κάτι, ώστε το σχολείο όχι μόνο να διατηρεί αυτή την εικόνα αλλά και να την εξελίσσει. Άλλος έκοβε τα τριαντάφυλλα και σκάλιζε στα παρτέρια, άλλος τάιζε τα πουλιά, άλλος έβγαζε τα χρυσόψαρα από τη λίμνη για να αλλαχθεί το νερό και άλλος έκοβε μουρόφυλλα από τις μουριές δίπλα στην Εκκλησία για να ταϊστούν οι μεταξοσκώληκες.
Η μέρα στο σχολείο που λίγες χρονιές είχε πάνω από 50 μαθητές, ξεκινούσε πάντα με έπαρση σημαίας και ο Στέφανος με τη Μόσχα έπρεπε να κάνουν διαχείριση χρόνου, καθώς είχαν συγχρόνως μαθητές από τρεις τάξεις στην ίδια αίθουσα, διδάσκοντάς τους διαφορετικά πράγματα…
Με έναν μαγικό τρόπο, το σχολείο λειτουργούσε ιδανικά και μπορούσε κάποιες από τις χρονιές να φιλοξενήσει για μάθημα και τα παιδιά από το Λύρειο. Ήταν μια εποχή που δεν υπήρχαν μεγάλες ταξικές διαφορές στο χωριό που απλωνόταν μέχρι το δεύτερο στενό πάνω από τη Μαραθώνος. Όλοι είχαν κοινές κοινωνικές καταβολές και μετά το τελευταίο κουδούνι γίνονταν μια παρέα. Αγόρια και κορίτσια… Για ποδόσφαιρο στο γηπεδάκι στην πάνω πλευρά της οδού Αγίας Μαρίνας ή ποδήλατο και κουτσό στα άδεια από αυτοκίνητα στενά.
Ήταν επίσης μια εποχή που οι γονείς πήγαιναν στον δάσκαλο και τον παρότρυναν «ρίχ’ του καμία να γίνει άνθρωπος», αλλά αυτές οι πρακτικές ήταν πολύ ξένες για τον κυρ Στέφανο.
Λίγο πριν τη συνταξιοδότηση των δύο, το σχολείο μεγάλωσε σε τριθέσιο με τον ερχομό της Μαρίας Φαραντάτου, που έγινε η τρίτη δασκάλα. Ο Στέφανος και η Μόσχα δίδαξαν για τελευταία σχολική χρονιά το 1985-86 και παρότι έφυγαν από το σχολείο, συνέχισαν τη ζωή τους στην Αγία Μαρίνα. Έφτιαξαν το σπίτι τους στην οδό Πάρου (πόσο τυχαίο…) και συνέχισαν να ασχολούνται με τα φυτά, τα πουλιά και τη φύση που τόσο αγαπούσαν. Η Μόσχα έφυγε από τη ζωή το 2013 κι ο Στέφανος, πριν από ενάμιση μήνα, στις αρχές Απριλίου.
Το σχολείο μετά το 1986
Η αποχώρηση του Στέφανου και της Μόσχας από το σχολείο σηματοδότησε ένα τέλος εποχής για το Δημοτικό της Αγίας Μαρίνας. Από την επόμενη κιόλας χρονιά έγινε εξαθέσιο με μαθήματα πρωί και απόγευμα για ένα διάστημα, ήρθαν νέοι δάσκαλοι, αλλά κυρίως πολλά παιδιά. Σταδιακά, μαθητές και μαθήτριες από το Μάτι και τον Νέο Βουτζά προστίθεντο στον σχολικό πληθυσμό με αποτέλεσμα το σχολείο να μεγαλώνει σε δυναμική. Δυστυχώς, όμως, πολύ γρήγορα ξεχάστηκαν οι λίμνες, τα πουλιά και τα παρτέρια που με κόπο είχε στήσει ο Βιώνης και η προηγούμενη γενιά, με αποτέλεσμα ο αύλειος χώρος να γίνει φτωχότερος ή έστω διαφορετικός…
Το σχολείο καλλιέργησε, ωστόσο, στα παιδιά διαφορετικής φύσης ερεθίσματα, συμμετέχοντας σε πολλά περιβαλλοντικά προγράμματα, ανεβάζοντας εξαιρετικές παραστάσεις και δίνοντας το παρών σε σημαντικές πολιτιστικές δράσεις. Όλα αυτά, χάρη στη διορατικότητα των διευθυντών και των εκπαιδευτικών, αλλά και την πολύ καλή συνεργασία που πάντα υπήρχε με τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων. Ήταν μάλιστα αυτός που βγήκε μπροστά το 1997 και πίεσε τον τότε υπουργό Γεωργίας, Στέφανο Τζουμάκα, να αποχαρακτηρίσει την έκταση από δασική, ώστε να χτιστεί εκεί το καινούργιο σχολείο.
Τα εγκαίνια του νέου σχολείου
Τα έργα ξεκίνησαν το 1999 με τους μαθητές/τριες να μεταφέρονται για δύο χρόνια στις κατασκηνώσεις της Αστυνομίας στον Άγιο Ανδρέα. Τα εγκαίνια του νέου σχολείου πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2001 και στα 24 χρόνια που ακολούθησαν, έγιναν αρκετές μικρές και μεγάλες αλλαγές, για να φτάσουμε στο σήμερα, όπου το Δημοτικό Αγίας Μαρίνας, με τις αδυναμίες και τα πλεονεκτήματά του, εξακολουθεί να θεωρείται από τα καλύτερα σχολεία στον δήμο φιλοξενώντας σταθερά πάνω από 220 παιδιά τον χρόνο.
Κι αυτό δεν θα μπορούσε να ισχύει, αν δύο άνθρωποι δεν είχαν θέσει τις βάσεις πριν από 60 και πλέον χρόνια…
ΟΛΟΙ ΟΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ/ΝΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
Μετά τον Στέφανο Βιώνη, που λειτουργούσε ως δάσκαλος και διευθυντής στο δημοτικό, τη θέση του επικεφαλής ανέλαβαν κατά σειρά οι:
Χαράλαμπος Θεολόγου, Στέλιος Κυριαζής, Χριστίνα Τάμπαση, Κώστας Πασχάλης, Έφη Μπουφέα, Κωνσταντίνος Πατσούρης, Γιώργος Κυριακόπουλος
