Οι ανασκαφές στο πλαίσιο των έργων για το αποχετευτικό αποκάλυψαν λουτρό της ρωμαϊκής εποχής που συνδέεται με τον Ηρώδη τον Αττικό
Γράφει ο Κώστας Ζοργιός
Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησαν οι εργασίες για το αποχετευτικό στον δήμο Μαραθώνος, το καλοκαίρι του 2022, οι αρχαιολόγοι ήταν σίγουροι ότι θα επιβεβαιώνονταν όλα όσα αναφέρονται στις ιστορικές πηγές και τις μαρτυρίες του παρελθόντος.
Πράγματι, η αρχαιολογική έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει ήδη φανερώσει έναν οικισμό της Νεολιθικής Εποχής μεγάλης ιστορικής σημασίας με κτήρια, καλύβες, δρόμους και αυλές. Χρονολογείται από το 5.000 π.Χ., ξεκινά από την παραλία της Νέας Μάκρης και εκτείνεται προς τα δυτικά για αρκετά οικοδομικά τετράγωνα.
Σχολιάζοντας στη MP τα ευρήματα τον Μάιο του 2024, οι κυρίες Ειρήνη Χαριτάκη και Λαμπρινή Σίσκου, αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής και υπεύθυνες για το αρχαιολογικό υποέργο της αποχέτευσης, έκαναν τότε λόγο για τη σημαντικότερη από τις συνολικά 44 θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σε όλο τον δήμο. Και εξηγούσαν ότι μια από τις θέσεις που θα μας απασχολούσαν σύντομα, θα ήταν αυτή στην Παραλία Μαραθώνα.
Σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά, έχουν αποκαλυφθεί τα πρώτα ευρήματα στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα, νότια του Τύμβου των Αθηναίων. Αφορούν σε κτήρια της ρωμαϊκής εποχής (2ος αιώνας μ.Χ.) και συνδέονται με ένα ιστορικό πρόσωπο που είχε μεγάλη επιρροή στην Αθήνα και τη Ρώμη.
«Οι ανασκαφικές εργασίες έφεραν στο φως τμήμα κτηριακού συγκροτήματος με δεξαμενές. Πιθανότατα πρόκειται για ένα πολύ καλά διατηρημένο πολυτελές λουτρό. Μία επιγραφή που έχουμε βρει και το γεγονός ότι τα ευρήματά μας τοποθετούνται γύρω στο 150-200 μ.Χ. επιβεβαιώνουν ότι συνδέονται με τον Ηρώδη τον Αττικό, ο οποίος έφερε την καταγωγή του από τον Μαραθώνα», λένε στη MP οι κυρίες Σίσκου και Χαριτάκη.
Ποιος ήταν ο Ηρώδης Αττικός
Ο Ηρώδης Αττικός (103-179μ.Χ) ήταν γόνος επιφανούς και εύπορης οικογένειας και σταδιοδρόμησε ως ρητοροδιδάσκαλος, φιλόσοφος αλλά και ως πολιτικός. Η τεράστια περιουσία που διέθετε τού επέτρεψε να κατασκευάσει μνημειώδη έργα, με πιο φημισμένα από αυτά το Παναθηναϊκό Στάδιο και το Ωδείο στην Αθήνα, ενώ διέθετε κατοικίες στην Κηφισιά, στη Λουκού της Κυνουρίας και στον τόπο καταγωγής του τον Μαραθώνα.
Εκτός από το κτηριακό συγκρότημα που αποκαλύφθηκε στον Άγιο Παντελεήμονα, η δραστηριότητά του Ηρώδη στον Μαραθώνα αντανακλάται μέσα από πλήθος αρχιτεκτονημάτων καθώς και αναθημάτων του, κυρίως προς τους τρεις αγαπημένους του μαθητές: τον Αχιλλέα, τον Μέμνονα και τον Πολυδευκίωνα.
Με δαπάνες του κατασκευάστηκε στη θέση “Μπρεξίζα” ή “Μικρό Έλος”, μνημειώδες κτηριακό συγκρότημα που περιλάμβανε ιερό αφιερωμένο σε αιγύπτιους θεούς, πολυτελές λουτρό καθώς και μεγάλη διακοσμητική δεξαμενή. Στην κοιλάδα της Αυλώνας, στη θέση “Μάντρα της Γριάς”, τοποθετείται το αγρόκτημά του, που το είχε δωρίσει στη σύζυγό του Ρήγιλλα.
Στον Ηρώδη, επίσης, αποδίδονται κάποιες πολυτελείς κατασκευές στην περιοχή της Οινόης, καθώς και αποστραγγιστικά και υδρευτικά έργα, που έχουν εντοπιστεί διάσπαρτα στην πεδιάδα. Τέλος, η δραστηριότητά του συνδέεται ακόμη και με τον Τύμβο των Αθηναίων Μαραθωνομάχων, αφού φαίνεται να αφαίρεσε από το μνημείο τις στήλες με τα ονόματα των πεσόντων και τις μετέφερε στη έπαυλή του στην Λουκού Κυνουρίας».
Τα νέα δεδομένα και τα ευρήματα σε Ζούμπερι, Άγιο Ανδρέα και Μάτι
Από τις ανασκαφικές έρευνες που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα στο πλαίσιο του έργου της αποχέτευσης, τα δεδομένα έχουν εμπλουτιστεί συγκριτικά με αυτά που γνωρίζαμε το 2024.
Οι αρχικά 44 θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στον δήμο Μαραθώνος έχουν πλέον αυξηθεί σε 72, και αναμένεται να προσθέσουν πολύ σημαντικά στοιχεία στον ήδη πλούσιο αρχαιολογικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής.
Η νεότερη πληροφορία, ωστόσο, αφορά στο Ζούμπερι, τον Άγιο Ανδρέα και το Μάτι, καθώς σύμφωνα με τις κυρίες Χαριτάκη και Σίσκου, έχουν αποκαλυφθεί σε διάφορες θέσεις αρχαιότητες όλων των χρονικών περιόδων από τους προϊστορικούς (5.000 π.Χ.) έως τους ρωμαϊκούς χρόνους (2ο αιώνας μ.Χ.).
Photo Credits: ©ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ/ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ/© Hellenic Ministry of Culture/Ephorate of Antiquities of East Attica
