Γράφει η Μιρέλα Χατζηδοσπυριδάκη

Η ομιλία και ο λόγος αρχίζουν με το πρώτο κλάμα του μωρού σας. Κατά τους πρώτους μήνες όλα τα μωρά έχουν σαν μέσο επικοινωνίας το κλάμα και το μουρμούρισμα.

Από τους πρώτους μήνες πειραματίζεται με τους ήχους χρησιμοποιώντας τα χείλη και τη γλώσσα του, μαθαίνοντας έτσι πως δουλεύει ο μηχανισμός ομιλίας του. Το πιπίλισμα και η μάσηση είναι σημαντικά σε αυτό το στάδιο για την ενδυνάμωση των μυών των χειλιών και της γλώσσας. Στους έξι μήνες περίπου, το μωρό αρχίζει να παράγει διάφορες συλλαβές (μπαμπαμπα, μαμαμαμα, κ.ο.κ.). Μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου το μουρμούρισμα του μωρού αρχίζει να μετατρέπεται σε λέξεις με νόημα, οι οποίες είναι συχνά συνδεδεμένες με το άμεσο περιβάλλον του μωρού (μαμά, μπαμπά, παπά, άτα). Συχνά προς απογοήτευση των γονιών, το πρώτο λεξιλόγιο αναπτύσσεται στην ηλικία των 12 – 18 μηνών.
Στους 15 μήνες το παιδί καταλαβαίνει ένα αρκετά μεγάλο μέρος από αυτά που ακούει. Η κατανόηση της γλώσσας είναι αρκετά πιο ανεπτυγμένη από ότι η παραγωγή της ομιλίας. Ανάμεσα στους 18 μήνες και τα 2 έτη το παιδί θα αρχίσει να συνδυάζει 2 λέξεις για να φτιάχνει μικρές προτάσεις, όχι απαραίτητα συντακτικά ορθές. Ανάμεσα στον 2ο και 3ο χρόνο γίνεται η «μεγάλη έκρηξη του λόγου». Η ικανότητα του παιδιού να ονοματίζει αντικείμενα, να κάνει ερωτήσεις, να δίνει οδηγίες και να παίρνει μέρος σε συζητήσεις είναι πλέον εμφανής. Μπορεί να ακούσετε περίεργα ηχούμενες πρτάσεις, όπως «σέλω νελό». Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχήσετε και η διόρθωση του λόγου του δεν είναι απαραίτητη, αρκεί να του μιλάτε εσείς με το δικό σας σωστό τρόπο.
Παρόλο που τα παιδιά περνάνε από παρόμοια στάδια καθώς μαθαίνουν να μιλούν, η πρόοδός τους μπορεί να ακολουθεί διαφορετικό ρυθμό. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές παρατηρήσεις – οδηγοί που θα σας βοηθήσουν:
•    Οι ήχοι που εμφανίζονται πρώτοι είναι: π, μπ, τα, ν, μ.
•    Στην ηλικία των 3 ετών, τα περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν τους ήχους σε όλα τα μέρη της πρότασης: αρχή, μέση, τέλος.
•    Επίσης, στην ηλικία των 3 ετών η ομιλία του παιδιού είναι κατανοητή από τους περισσότερους, καθώς έχουν κατακτηθεί τα περισσότερα φωνήματα.
•     Οι ήχοι που αργούν να κατακτηθούν είναι οι σ. ρ. θ. ψ. ξ. τα. Αρχίζουν να εμφανίζονται περίπου στην ηλικία των 4 ετών.
•    Στην ηλικία των 5,5 – 6 το παιδί πρέπει να χρησιμοποιεί σωστά όλους τους ήχους.
•    Στην ηλικία των 3 ετών χρησιμοποιεί προτάσεις 3 λέξεων, εμφανίζεται ο Αόριστος και μπορεί να συμμετέχει σε λογικές συζητήσεις.
•    Στα 4 έτη αρχίζουν να εμφανίζονται οι κτητικές αντωνυμίες (δικό μου/ του)και το παιδί να δημιουργεί προτάσεις μεγαλύτερες των 5 λέξεων.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΓΝΩΣΤΕΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ
•    «Το παιδί μου άρχισε να τραυλίζει»: Ανάμεσα στα 2 και 4 χρόνια, το παιδί μπορεί να παρουσιάσει ένα ελαφρό  τραύλισμα. Οι ιδέες που έχει το παιδί σας σε αυτή την ηλικία είναι περισσότερες από το λεξιλόγιό του. Έτσι, του είναι δύσκολο να εκφράσει αυτό που θέλει. Σπάνια αυτό το είδος μετατρέπεται σε πραγματικό τραυλισμό. Παρόλα αυτά, αν παρατηρήσετε επιδείνωση του προβλήματος και δεν υπάρχουν περίοδοι ομαλής ομιλίας, ζητήστε επαγγελματική βοήθεια.
•    «Νομίζω ότι το παιδί μου είναι αργό στην ομιλία»: Αν το παιδί σας φαίνεται να είναι λίγο πιο αργό από το μέσο όρο, λάβετε υπόψη σας τους παρακάτω λόγους:
o    Η ακοή του είναι φυσιολογική; Η ακοή είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη της Ομιλίας και του Λόγου. Αν το παιδί σας έχει ιστορικό εμφάνισης πολλών προβλημάτων ωτίτιδας ή αν υποψιάζεστε προβλήματα ακοής, ζητήστε τη βοήθεια ενός ΩΡΛ.
o    Είναι αγόρι; Τα αγόρια φαίνεται να αναπτύσσουν τις επικοινωνιακές τους ικανότητες πιο αργά από ότι τις αναπτύσσουν τα κορίτσια.
o    Σας χειρίζεται; Μήπως παίρνει ό,τι θέλει με φωνές και με χειρονομίες; Ενθαρρύνετε το παιδί να ζητάει αυτό που θέλει χρησιμοποιώντας την ομιλία.

ΖΗΤΗΣΤΕ ΒΟΗΘΕΙΑ

  • Αν το παιδί σας παρουσιάζει δυσκολία στη μάσηση και στην κατάποση.
  • Αν το μουρμούρισμα του παιδιού σας δεν αποτελείται από ποικιλία ήχων μέχρι 12 μηνών.
  • Αν το παιδί σας δεν χρησιμοποιεί προτάσεις 2 λέξεων μέχρι την ηλικία των 2 ½ ετών.
  • Αν η ομιλία του παιδιού σας είναι δύσκολα κατανοητή στην ηλικία των 3 ετών.
  • Αν η ομιλία του είναι ένρινη ή βραχνή.
  • Αν ορισμένες φορές δεν ακούει.
  • Αν δε χρησιμοποιεί σωστά δομημένες προτάσεις στην ηλικία των 5 ετών.
  • Αν παρουσιάζει δυσκολία σε κάποιους ήχους (ρ,ξ,ψ,τς).
  • Αν δυσκολεύεται να καταλάβει τι του λέτε.

Ζητήστε από το Νηπιαγωγό ή το γιατρό σας να σας παραπέμψουν σε ένα κέντρο Λογοθεραπείας αν σας ανησυχεί οτιδήποτε στην ανάπτυξη της ομιλίας και του λόγου του παιδιού σας. Η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη από τη θεραπεία!!!   

Προηγούμενο άρθροΣακχαρώδης διαβήτης
Επόμενο άρθροΟ Μνημόνιος για τον μήνα Ιανουάριο