Ο «Μαραθώνιος του Γρηγόρη Λαμπράκη» αναφέρεται στις ιστορικές Μαραθώνιες Πορείες Ειρήνης που ξεκίνησαν το 1963, καθώς και στον σύγχρονο Αυθεντικό Μαραθώνιο της Αθήνας, ο οποίος από το 1983 διεξάγεται στη μνήμη του. Για τους παλιότερους το συγκεκριμένο όνομα λέει πολλά, για τους νεότερους ίσως όχι και τόσα.
Με αφορμή τον 42ο Μαραθώνιο που διεξάγεται την Κυριακή (9/11) το όνομα του Γρηγόρη Λαμπράκη ξυπνά έντονες μνήμες, καθώς η ζωή, η δράση, αλλά και ο θάνατός του έμελλε να αλλάξει πολλά στην ιστορία τούτης της χώρας, ενώ μνημονεύεται μέχρι σήμερα.
O Κώστας Γαβράς στο περίφημο «Ζ», αποτύπωσε όλα όσα συνέβησαν στη ζωή του, δίνοντας διεθνείς διαστάσεις στην υπόθεση, με τη συμπαράσταση κορυφαίων ηθοποιών της εποχής, όπως ο θρυλικός Ιβ Μοντάν και η μοναδική Ειρήνη Παππά. Στην ομώνυμη ταινία, βασισμένη στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού, ο τεράστιος Μίκης Θεοδωράκης πήρε το Οσκαρ μουσικής.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας, ο Γρηγόρης Λαμπράκης (1912-1963) υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα που συνδύασε με μοναδικό τρόπο την αθλητική δόξα, την επιστημονική ιδιότητα του ιατρού και τον ασυμβίβαστο πολιτικό ακτιβισμό.
Γεννημένος στην Κεράσοβα της Ορεινής Ναυπακτίας, αναδείχθηκε σε πανελλήνιο αθλητικό είδωλο, βουλευτή της Αριστεράς και ηγετική μορφή του κινήματος ειρήνης. Η ζωή του σφραγίστηκε από τον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική ανεξαρτησία, ενώ ο θάνατός του από παρακρατική βία αποτέλεσε καίριο πλήγμα για τη δημοκρατία στην Ελλάδα και οδήγησε σε μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές κρίσεις της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας.
Ήρθε στην πρωτεύουσα σε νεαρή ηλικία, όπου σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του ως ενδοκρινολόγος μετά τον πόλεμο, ειδικότητα που δεν υπήρχε τότε στην Ελλάδα και εργάστηκε τελικά ως γυναικολόγος-μαιευτήρας, διατηρώντας ιατρείο στον Πειραιά. Η κοινωνική του δράση συνδέθηκε με το επάγγελμα του, αφού παρείχε δωρεάν φροντίδα σε άπορους της περιοχής και ήταν πάντα δίπλα σε όσους είχαν πραγματική ανάγκη.
Μάλιστα, ο τίτλος ειδικότητας στην ενδοκρινολογία του αποδόθηκε τιμητικά λίγο μετά τον θάνατό του, το 1964.
Οι αθλητικές διακρίσεις και η πολιτική συνείδηση
Σε νεαρή ηλικία αφοσιώθηκε στον αθλητισμό και κυρίως στο άλμα. Με τα χρώματα του Πανελληνίου Γ.Σ., βίωσε τη μία διάκριση μετά από την άλλη. Το 1936, εκπροσώπησε την Ελλάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, ενώ συνολικά κατέκτησε πολλά χρυσά μετάλλια στους Βαλκανικούς Αγώνες σε αγωνίσματα όπως το άλμα εις μήκος και το τριπλούν. Για να γίνει αντιληπτό το μεγέθους των ικανοτήτων και του σπάνιου ταλέντου του, αρκεί μόνο το γεγονός ότι κατείχε το πανελλήνιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος για 23 ολόκληρα χρόνια!
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944), ίδρυσε την Ένωση Ελλήνων Αθλητών και διοργάνωνε αγώνες με τα έσοδα να διατίθενται σε συσσίτια για μερίδα του πληθυσμού που λιμοκτονούσε.
Κάπως έτσι, η πολιτική του συνείδηση τον οδήγησε κοντά στην Αριστερά. Εξελέγη βουλευτής Πειραιώς με την ΕΔΑ το 1961, σε μια γκρίζα περίοδο, με τις εκλογές να χαρακτηρίζονται ως «βίας και νοθείας». Στη Βουλή, διακρίθηκε για τις παρεμβάσεις του υπέρ του αφοπλισμού, της ειρήνης και της απομάκρυνσης των πυρηνικών όπλων από την Ελλάδα. Η κορυφαία στιγμή του, αυτή που τον κατέστησε σύμβολο, δεν ήταν αθλητική, αλλά βαθιά πολιτική.
Η στιγμή που τον κατέστησε σύμβολο
Στις 21 Απριλίου του 1963 (σ.σ. ακριβώς τέσσερα χρόνια πριν από την ημέρα του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών), ως πρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης, οργάνωσε την Α’ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης από τον Μαραθώνα προς την Αθήνα.
Η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή, επικαλούμενη λόγους «δημόσιας τάξης», απαγόρευσε τη διεξαγωγή της, ωστόσο παρά τις βίαιες συλλήψεις εκατοντάδων διαδηλωτών και βουλευτών από την αστυνομία και παρακρατικές ομάδες, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, εκμεταλλευόμενος τη βουλευτική του ασυλία, ξεκίνησε να τρέχει μόνος του την κλασική διαδρομή, με ένα πανό που έγραφε «Ελλάς – Ειρήνη – Δημοκρατία» και το σύμβολο της ειρήνης. Η εικόνα του μοναχικού δρομέα που αψηφά την απαγόρευση και την καταστολή, κάνοντας πράξη την πολιτική ανυπακοή, έμεινε ανεξίτηλη στην ιστορία.
Αν και τελικά, συνελήφθη από τις Αρχές, το μήνυμά του είχε ήδη περάσει. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης είχε καθιερωθεί ως σύμβολο του αγώνα για την ειρήνη και τη δημοκρατία.
Η παρακρατική δολοφονία και η τεράστια κληρονομία
Ένα μήνα αργότερα, στις 22 Μαΐου 1963, μετά από ομιλία του σε συγκέντρωση ειρήνης στη Θεσσαλονίκη, δέχθηκε ανανδρή δολοφονική επίθεση. Δύο παρακρατικοί, οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, τον χτύπησαν θανάσιμα με ρόπαλα, από την καρότσα ενός τρικύκλου.
Ο Λαμπράκης υπέκυψε στα τραύματά του πέντε ημέρες αργότερα. Οι γιατροί που τον παρακολουθούσαν έλεγαν ότι άντεξε τόσο λόγω του αθλητικού του παρελθόντος και της δυνατής καρδιάς του που δεν ήθελε να σταματήσει…
Η δολοφονία του προκάλεσε τεράστιο πολιτικό σεισμό. Η κηδεία του στην Αθήνα μετατράπηκε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου να ζητούν δικαιοσύνη και κεντρικό σύνθημα το «Κάτω οι δολοφόνοι».
Η υπόθεση αποκάλυψε το δίκτυο του παρακράτους και τις διασυνδέσεις της αστυνομίας με την τότε κυβέρνηση (υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο μετά την παραίτηση Καραμανλή).
Σύμβολο δημοκρατίας και δικαιοσύνης
Μετά τη δολοφονία του, η μνήμη του ενέπνευσε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να συμμετάσχουν στη Β’ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης στις 17 Μαΐου 1964, βαδίζοντας στα βήματά του και τιμώντας τη μνήμη του.
Κάπως έτσι, από το 1983, ο ετήσιος Αυθεντικός Μαραθώνιος της Αθήνας, ο σημαντικότερος αγώνας δρόμου στην Ελλάδα, είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη και φέρει τιμητικά το όνομά του. Η διαδρομή του ξεκινά από τον Τύμβο του Μαραθώνα και καταλήγει στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Δεν ήταν απλώς ένας αθλητής ή ένας πολιτικός. Ήταν μια εμβληματική μορφή που μετενσάρκωσε τον αγώνα για τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη στη μεταπολεμική Ελλάδα. Ένας άνθρωπος, γιατρός, αθλητής και μαχητής που όσο περνούν τα χρόνια τόσο πιο πολύ ο αγώνας του αποκτά συμμάχους, συμπαραστάτες και δίνει όραμα στις νέες γενιές…
Πηγή: flash.gr
