Γράφει ο Βασίλης Αχλάδης
Στις αρχές Αυγούστου του 2025, το Υπουργείο Περιβάλλοντος έφερε σε δημόσια διαβούλευση τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης απορριμματογενών καυσίμων (SRF/RDF) από τα αστικά στερεά απόβλητα.
Με απλούστερα λόγια τη δημιουργία εργοστασίων καύσης σε όλη την Ελλάδα. Για εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων στον Δήμο Μαραθώνα, προορίζεται ο ΧΥΤΑ Γραμματικού.
Τα παραδείγματα και ο μεγάλος φόβος
Τι σημαίνει, αλήθεα, να καίγονται 24 ώρες το 24ωρο τόνοι σκουπιδιών στην «αυλή» σου; Όπως πρόσφατα δήλωσε η Δήμαρχος της βουλγαρικής πόλης Μπόμποβ Ντολ, Έλσα Βελιτσκόβα, αναφερόμενη στο εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων «ανησυχώ πολύ, γιατί ειδικοί λένε πως θα έχουμε μεγάλη αύξηση καρκινοπαθών στα επόμενα πέντε χρόνια αν η καύση απορριμμάτων δεν σταματήσει».
Σημειώνεται ότι η Βουλγαρία, έχει μετατρέψει την καύση ευρωπαϊκών απορριμμάτων σε συστηματικό εμπόριο… Αλλά δεν είναι μόνο η Βουλγαρία.
Το 2023 μετά από ελέγχους που έγιναν στο εργοστάσιο καύσης στη Λωζάνη, διαπιστώθηκε ευρύτατη μόλυνση του εδάφους με τοξικές χημικές ουσίες σε πολλά τμήματα της πόλης.
Συγκεκριμένα, μετρήθηκαν επικίνδυνα επίπεδα διοξινών, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, με αποτέλεσμα οι Αρχές να ζητήσουν από τους κατοίκους να μην καταναλώνουν αυγά, κοτόπουλα και λαχανικά που καλλιεργούν στον κήπο τους. Κι όλα αυτά παρότι το εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων έχει κλείσει από το 2005. Η επί δεκαετίες λειτουργία του, όμως, πότισε τη γη με δηλητήριο, το οποίο μετά από είκοσι χρόνια παραμένει επικίνδυνο.
Υπαρξιακό δίλημμα για τον Μαραθώνα
Ο Μαραθώνας έχει να αντιμετωπίσει ένα υπαρξιακό δίλημμα: Είτε θα αντιδράσει για να αποτρέψει καταστάσεις σαν της Μπόμποβ Ντολ και της Λωζάνης, είτε αδρανής και αδιάφορος θα παρακολουθεί την καταστροφή να απλώνει το μαύρο πέπλο της πάνω από αθώους άνδρες, γυναίκες, παιδιά.
Σήμερα βιώνουμε τα αποτελέσματα της ανορθολογικής και επιπόλαιας διαχείρισης των απορριμμάτων που ακολούθησαν οι Δημοτικές Αρχές των τελευταίων δεκαετιών, η οποία είχε αποτέλεσμα αυτό που ζούμε όλοι σήμερα: Ξεχειλισμένοι κάδοι σκουπιδιών, βουνά από απορρίμματα και μικρές χωματερές με μπάζα σε κάθε πιθανό και απίθανο σημείο του Δήμου.
Βρισκόμαστε, δηλαδή, σε μια σημαντική ιστορική συγκυρία και πρέπει να δράσουμε προκειμένου να αποφύγουμε επιβλαβείς και αναχρονιστικούς τρόπους αντιμετώπισης του μεγάλου ζητήματος των σκουπιδιών.
Τι δεν θέλουν να μάθουμε
Υπάρχει, όμως, κάτι που μας κρατούν κρυφό: Το κόστος διαχείρισης των σκουπιδιών. Γιατί; Διότι, δε θέλουν να μάθουμε ότι ο Δήμος μας περιλαμβάνεται στην λίστα των ΟΤΑ με κόστος διαχείρισης απορριμμάτων που ξεπερνά κατά πολύ όχι μόνο τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά και τον μέσο όρο των Δήμων στην Αττική.
Το μεγάλο κόστος δεν οφείλεται σε αντικειμενικούς λόγους, αλλά στη συστηματική και συνειδητή υπερτιμολόγηση του κόστους διαχείρισης. Είναι μια πολύ επικερδής δραστηριότητα για όσους εμπλέκονται σε αυτή.
Η οικονομική ζημία που επωμίζονται οι δημότες και πληρώνουν δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Το πολύ σοβαρότερο είναι το πολιτικό επιχείρημα που χαρίζει ο Δήμος στην κεντρική κυβέρνηση, προκειμένου να παρεμβαίνει, να αυθαιρετεί και να αγνοεί τη βούληση των πολιτών.
Υπερβολές; Ποια επιχειρήματα μπορεί να προβάλλει στις αυθαιρεσίες της κεντρικής κυβέρνησης ένας Δήμος ανίκανος να διαχειριστεί τα απορρίμματά του, γεμάτος άτυπες χωματερές;
Η… «αναγκαία λύση»
Υπό το πρίσμα αυτό, η Δημοτική Αρχή θα παρουσιάσει ως «αναγκαία λύση» τη συναίνεσή της στην κατασκευή του εργοστασίου καύσης απορριμμάτων στο Γραμματικό, προτάσσοντας την ατομική ευθύνη των πολιτών για να καλύψει τη δική της ανεπάρκεια.
Πολύ σύντομα θα κληθούμε είτε ως οργανωμένη κοινωνία είτε ως μεμονωμένα άτομα να απαντήσουμε στο τελεσίγραφο του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Θέλουμε τις στάχτες των σκουπιδιών στα σπίτια μας, τον μολυσμένο αέρα τους στα πνευμόνια μας και την δηλητηριασμένη γη στα χωράφια μας;
Πλέον, κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από «το δεν ήξερα» και να σιωπήσει.
Οι συνέπειες από τη λειτουργία της καύσης γνωστών κι άγνωστων απορριμμάτων, όπως δείχνει η παγκόσμια εμπειρία, θα είναι καταλυτικές για το μέλλον του τόπου μας και των γενιών που ακολουθούν. Υπό το πρόσχημα αυτό, πρώτιστο καθήκον όλων είναι να εξαλείψουμε το επιχείρημα «αν γνώριζα τότε…».
Το μέλλον είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να το διαχειρίζονται εν κρυπτώ άνθρωποι που έχουν αποδείξει το επιλεκτικό τους ενδιαφέρον, παρά το γεγονός ότι η μόλυνση δεν κάνει διακρίσεις.
Το σχέδιο που προτείνουμε και οι τέσσερις στόχοι του
Οι Πολίτες Εν Δράσει, αναλογιζόμενοι την ευθύνη που έχουμε ως αντιπολίτευση του Δήμου Μαραθώνα, προτείνουμε την υλοποίηση ενός Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων με τους εξής στόχους.
-Την τακτική κι οργανωμένη αποκομιδή απορριμμάτων, κλαδιών, ανακύκλωσης και τακτικό πλύσιμο των κάδων, ώστε να βελτιωθεί η καθαριότητα και η δημόσια υγεία.
-Να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην ενημέρωση και εκπαίδευση των δημοτών των επιχειρήσεων και των επισκεπτών του Δήμου για την κυκλική οικονομία, με μόνιμο και αναβαθμίσιμο χαρακτήρα.
-Την ξεχωριστή συλλογή υλικών που ανακυκλώνονται, όχι με τους μπλε κάδους, αλλά κάθε ανακυκλώσιμο προϊόν ξεχωριστά με την προϋπόθεση ότι έχει βρεθεί ο τελικός αποδέκτης για την κανονική ανακύκλωση κάθε προϊόντος. Παράδειγμα, τα πράσινα απορρίμματα που μπορούν, να μετατρέπονται σε κομπόστ και αυτό να διανέμεται στους αγρότες του Μαραθώνα.
-Την αλλαγή νοοτροπίας ως προς την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων αντί των προϊόντων μιας χρήσης. Επισκευές παλαιών επίπλων και παραχώρηση σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Σήμερα δεν υπάρχει δίκαιη τιμολόγηση στον επιμερισμό του κόστους διαχείρισης απορριμμάτων. Οι μεγάλοι παραγωγοί πληρώνουν λιγότερο κι οι μικροί παραγωγοί περισσότερο. Αυτό συμβαίνει γιατί η χρέωση γίνεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα ενός σπιτιού ή ενός καταστήματος κι όχι με βάση την ποσότητα παραγωγής απορριμμάτων.
Αυτές οι αλλαγές μπορούν να συντελεστούν οργανωμένα και με επιτυχία, προσφέροντας στο Δήμο μεγάλα οικονομικά οφέλη, την καλλιέργεια οικολογικής συμπεριφοράς που σέβεται το περιβάλλον και σε πολιτικό επίπεδο να αποτελέσει το παράδειγμα προς μίμηση για άλλους Δήμους και να επηρεάσει τον σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων τόσο στην Αττική όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Ο συμβολισμός της Μάχης του Μαραθώνα μάς «αναγκάζει» να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων δίνοντας αυτή τη σύγχρονη μάχη. Αν όχι ο ιστορικός Μαραθώνας, τότε ποιος;
