Αρκετά είναι σε ετήσια βάση τα κρούσματα τσιμπήματος φιδιών κατά την περίοδο του καλοκαιριού στη χώρα μας. Στην Ελλάδα το βασικό πρόβλημα με τα φίδια είναι οι έχιδνες (οχιές).
Στα νοσοκομεία χρησιμοποιείται ενίοτε ένας ήπιος αντιεχιδνικός ορός, (Serum Antivipera) ιταλικής παραγωγής, ως αντίδοτο, αλλά σταδιακά τείνει να καταργηθεί λόγω παρενεργειών.
Τα φίδια χωρίς δηλητήριο λέγονται «άγλυφα». Τα φίδια με δηλητήριο στα μπροστινά δόντια λέγονται «προτερόγλυφα» και είναι αρκετά επικίνδυνα, ενώ τα φίδια με δηλητήριο στα πίσω δόντια λέγονται «οπισθόγλυφα» και είναι λιγότερο επικίνδυνα. Τα φίδια το χειμώνα πέφτουν σε χειμερία νάρκη και ξυπνούν την άνοιξη.
Οι έχιδνες (οχιές)
Απ’ όλα τα φίδια που υπάρχουν στον κόσμο, το 10% είναι δηλητηριώδη. Στη χώρα μας (και στην Ευρώπη) τα δηλητηριώδη φίδια είναι 4-5 είδη έχιδνας (οχιάς), σύμφωνα με το Κέντρο Δηλητηριάσεων.
Τα δαγκώματα από δηλητηριώδη φίδια είναι επικίνδυνα και μπορεί να αποβούν θανατηφόρα. Το δάγκωμα της οχιάς αναγνωρίζεται από τα δύο σημαδάκια που αφήνει
Σύμφωνα με το εγχειρίδιο πρώτων βοηθειών του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ), η βαρύτητα της δηλητηρίασης εξαρτάται από ορισμένους παράγοντες.
Στους παράγοντες αυτούς συμπεριλαμβάνονται η ηλικία, η γενική κατάσταση της υγείας, η θέση και το βάθος του δήγματος.
Ρόλο παίζει επίσης το μέγεθος του φιδιού και το αν μετακινήθηκε ή όχι το θύμα.
Τα συμπτώματα
Οι επιδράσεις των δηλητηρίων των φιδιών χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:
Στα τοπικά συμπτώματα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται πόνος, οίδημα, μελανιές και φυσαλίδες που επεκτείνονται μέσα σε λίγες ώρες. Οι φυσαλίδες μπορεί να επιμολυνθούν από μικρόβια και να εξελιχθούν σε γάγγραινα.
Στα γενικευμένα συμπτώματα. Εκδηλώνονται σε περίπτωση που απορροφηθεί το δηλητήριο και είναι τα πιο ανησυχητικά. Συμπεριλαμβάνουν έμετο, αδυναμία, ζάλη, ρίγος με πυρετό, εφιδρώσεις και αιμορραγικές εκδηλώσεις. Επίσης μπορεί να παρατηρηθούν ταχυκαρδία, υπόταση, shock, πνευμονικό οίδημα και οξεία νεφρική ανεπάρκεια.
Η αντιμετώπιση του δαγκώματος από φίδι
Πρώτο μέλημα μετά το δάγκωμα είναι να ακινητοποιηθεί το θύμα, για να μην μπει το δηλητήριο στην κυκλοφορία του αίματος. Το ΕΚΑΒ συνιστά τα εξής:
-Όχι περπάτημα.
-Καθησυχασμός του θύματος.
-Αφαίρεση κοσμημάτων και στενών ρούχων (π.χ. κάλτσα), πριν αρχίσει το οίδημα.
Ακινητοποίηση του άκρου (όπου συνέβη το δάγκωμα) σε θέση χαμηλότερη από το ύψος της καρδιάς.
-Καθαρισμός της πληγής με νερό και σαπούνι.
-Όχι πάγος στο τραύμα.
-Όχι ίσχαιμος περίδεση. Η σύσταση να δένουμε σφιχτά με έναν επίδεσμο ή ύφασμα το μέλος πιο ψηλά από το σημείο της πληγής, για να εμποδίσουμε τη διάχυση του δηλητηρίου, είναι λανθασμένη.
-Όχι χορήγηση καφέ και αλκοόλ.
-Όχι σύλληψη του φιδιού. Προσπαθήστε να απομνημονεύσετε το χρώμα και το σχήμα του φιδιού, για να το περιγράψετε στους γιατρούς.
-Διακομιδή στο νοσοκομείο.
Η θεραπεία
Μετά από το δάγκωμα φιδιού, χρειάζεται να γίνει αντιτετανικός ορός. Αντιοφικός ορός γίνεται μόνο στο νοσοκομείο και δεν είναι πάντοτε απαραίτητος, αναφέρεται στο εγχειρίδιο του ΕΚΑΒ.
Επιπλέον, η χορήγηση αντιοφικού ορού μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση ή ακόμα και αναφυλαξία σε άτομα που είναι αλλεργικά.
Κέντρο Δηλητηριάσεων
Σημειώνεται ότι το Κέντρο Δηλητηριάσεων αποτελεί τμήμα του Παθολογικού Τομέα του Γενικού Νοσοκομείου Παίδων Αθηνών «Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού».
Λειτουργεί όλες τις ημέρες και ώρες, δίνοντας πληροφορίες και οδηγίες στο τηλέφωνο 210 77.93.777.
Τα δηλητηριώδη φίδια στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, από τα περίπου 70 είδη ερπετών που μπορεί να συναντήσει κανείς, μόνο 7 φέρουν δηλητήριο και είναι όλα τους είδη φιδιών. Τα πέντε ανήκουν στην οικογένεια των Εχιδνιδών (Οχιές) και είναι σωληνόγλυφα με σχετικά ισχυρό δηλητήριο, ενώ τα υπόλοιπα δύο στην οικογένεια των Κολουβρίδων και είναι οπισθόγλυφα με ασθενές δηλητήριο, ακίνδυνα για τον άνθρωπο.
