Gay Pride: Η απόδειξη πως όλοι δικαιούνται σεβασμό
Γράφει η Φωτεινή Οικονομοπούλου
Υπάρχουν άραγε περιορισμοί στην αγάπη; Στον έρωτα; Κι αν δεν υπάρχουν, τότε γιατί η ελληνική Βουλή καταψήφισε την αναθεώρηση του άρθρου 5 παρ. 2 του Συντάγματος για την απαγόρευση των διακρίσεων βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου; Γιατί γκέι ζευγάρια ακόμα και σήμερα γίνονται στόχος ομοφοβικών επιθέσεων -πικρόχολων σχολίων και βίαιων συμπεριφορών- επειδή τολμούν να βγαίνουν βόλτα κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου ή η μία το χέρι της άλλης;
Γιατί χρειάζεται να υψώνεται η σημαία της υπερηφάνειας;
Αυτά είναι μερικά από τα δεκάδες ερωτήματα που επιχειρεί να απαντήσει κάθε χρόνο, από το 1970 κι έπειτα, το Pride. Γι’ αυτό κι η 28η Ιουνίου είναι η Διεθνής Ημέρα Ομοφυλοφιλικής Υπερηφάνειας, η μέρα κατά την οποία ετησίως διοργανώνεται μια παρέλαση προς τιμήν των διαφορετικών και των καταπιεσμένων της κοινωνίας. Κάθε χρόνο εκτός από φέτος κι ο λόγος είναι προφανής.
Η απάντηση στην τοποθέτηση «καλό το pride, αλλά θα πρέπει να ανεχόμαστε εικόνες που προκαλούν βάναυσα την κοινή γνώμη;» είναι μία. Όπως -δυστυχώς- σχεδόν σε κάθε ειρηνική διαδήλωση θα υπάρχει μια μερίδα ατόμων που αμαυρώνει την εικόνα και τον σκοπό της, έτσι ακριβώς και η μερίδα των «προκλητικών» διαδηλωτών δίνει συχνά αφορμές στους πολέμιους του pride να τσουβαλιάσουν ανθρώπους και να ξεστομίσουν τα γνωστά: «Δεν έχω πρόβλημα με τους gay, αρκεί να μην προκαλούν», «εγώ βγήκα να κάνω διαδήλωση που είμαι straight;».
Το Pride απέναντι στις διακρίσεις, τον εκφοβισμό, τον αποκλεισμό και τη βία
Βασικός σκοπός του Pride είναι να μεγιστοποιήσει την «ορατότητα» των ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι/-ες, Τρανς, Κουίρ, Ίντερσεξ) ατόμων στην ελληνική κοινωνία, να προωθήσει τις διεκδικήσεις τους, προκειμένου να μη μιλάμε για δικαιώματα γκέι και για ανθρώπινα δικαιώματα ξεχωριστά, παρά μόνο για ανθρώπινα δικαιώματα συνολικά.
Να δείξει ότι όλοι μαζί μπορούμε να συμβιώσουμε αρμονικά και να βάλει ένα «φρένο» στις διακρίσεις, τον εκφοβισμό πάσης φύσεως, τον αποκλεισμό και τη βία.
Την ωμή και συχνά «θεσμική» βία, η οποία βάναυσα χτυπά σώματα και ψυχές. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αστυνομικής βίας που συνδέθηκε με θάνατο είναι αυτό του ακτιβιστή της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, Ζακ Κωστόπουλου. Οι αστυνομικοί δεν προκάλεσαν τον θάνατο του ακτιβιστή, αλλά συνετέλεσαν με τη στάση τους. Ενώ είχαν την ευκαιρία και τον χρόνο να τον βοηθήσουν, να στείλουν τον Ζακ στο νοσοκομείο, προτίμησαν να του περάσουν χειροπέδες και να τον αφήσουν αιμόφυρτο στο έδαφος να ξεψυχά αβοήθητος.
Αυτός ο θεσμικός ρατσισμός είχε μάλιστα ως υπερασπιστή του τον γενικό γραμματέα των Ειδικών Φρουρών, Στράτο Μαυροειδάκο, ο οποίος χαρακτήρισε την πράξη ως «νόμιμη αστυνομική βία».
Ο Ζακ Κωστόπουλος δεν μπορούσε να αναπνεύσει -σύμφωνα με τις μαρτυρίες των δύο πρώτων αστυνομικών που έφτασαν στο σημείο και κάλεσαν το ΕΚΑΒ- όταν βρισκόταν κάτω από τις μπότες των αστυνομικών.
Παρ’ όλα αυτά, του πέρασαν χειροπέδες και στην κατάθεσή του ο διοικητής της ομάδας αστυνομικών -που εν τέλει οδηγήθηκε σε δίκη- έκανε λόγο για «παθητική αντίσταση». Οι τελευταίοι σπασμοί ζωής ενός ανθρώπου θεωρήθηκαν «αντίσταση»…
Από την «ψυχική νόσο» στην «ανωμαλία»
Μιλάμε για αποκλεισμό, γιατί από το 1948 μέχρι και το 1990 η ομοφυλοφιλία ήταν καταχωρημένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στα ψυχικά νοσήματα. Όμως, στις 17 Μαΐου του 1990, η Γενική Συνέλευσή του ΠΟΥ, με ψήφισμά της, ξεκαθάρισε διά παντός ότι «η ομοφυλοφιλία δεν αποτελεί ψυχική νόσο, διαταραχή ή ανωμαλία».
Η ομοφυλοφιλία είναι η ερωτική έλξη και η σεξουαλική δραστηριότητα μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου (ή κοινωνικού φύλου) και μόνο.-
Αλλά, εν έτει 2020, μεγάλη μερίδα ανθρώπων παγκοσμίως θεωρεί τον ομοφυλόφιλο «ανώμαλο» και την ομοφυλοφιλία «παρά φύσιν σεξουαλική δραστηριότητα».
Πρόκειται για εκφοβισμό πάσης φύσεως, που καταλήγει σε ανθρώπινες απώλειες. Στις 20 Νοεμβρίου, που είναι η Διεθνής Ημέρα Τρανς Μνήμης, το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ) δήλωσε πως το 2019 ο απολογισμός ήταν 331 δολοφονίες από εγκλήματα μίσους.
Για το διάστημα από 1 Οκτωβρίου 2019 μέχρι και 2 Μαΐου 2020, το Παγκόσμιο Δίκτυο Καταγραφών Δολοφονιών Τρανς, έχει καταγράψει 198 περιστατικά δολοφονιών τρανς ανθρώπων, με πρώτη χώρα στη μαύρη λίστα τη Βραζιλία με 93 θύματα.
Ο αριθμός αυτός, βέβαια, είναι απλά ενδεικτικός, μια και αντικατοπτρίζει μόνο τις καταγεγραμμένες δολοφονίες. Το πραγματικό νούμερο είναι υπερπολλαπλάσιο, καθώς σε πολλές χώρες δεν υπάρχουν καταγραφές ή σε άλλες οι τρανς δεν καταγράφονται ως τέτοια θύματα…
Διακρίσεις
Μιλάμε για διακρίσεις, γιατί σύμφωνα με δημοσκόπηση 4.000 υπαλλήλων από το YouGov για το Linkedin, που δημοσιεύτηκε στη βρετανική εφημερίδα Independent, υπάρχει μισθολογικό χάσμα ύψους 16% μεταξύ των straight εργαζομένων και των συναδέλφων τους LGBTQI+ (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer & Intersex Life).
Από την ίδια έρευνα, προκύπτει, επίσης, ότι το 21% των LGBTQI+ ερωτηθέντων έχουν βιώσει λεκτικό εκφοβισμό στον χώρο εργασίας τους. Περισσότεροι από 6 στους 10 δήλωσαν ότι τους έκαναν να νιώθουν άβολα ενώ εργάζονταν και περισσότεροι από το ένα τρίτο αντιμετώπισαν ομοφοβική συμπεριφορά.
Το ένα τέταρτο του συνόλου των LGBTQI+ εργαζομένων που ερωτήθηκαν δεν εργάζονται πια, με το 28% να δηλώνουν ότι φοβούνται πως θα κριθούν από τους συναδέλφους τους και το 14% να πιστεύουν ότι οι πιθανότητες προαγωγής τους θα παρεμποδίζονταν εάν δήλωναν ανοικτά τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις.
Η ελληνική Βουλή
Στις 26 Νοεμβρίου, σε ανακοίνωσή του, το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας εξέφρασε τη βαθιά απογοήτευσή του για την αποτυχία αναθεώρησης του άρθρου του Συντάγματος για τις διακρίσεις.
«Είναι πραγματικά ανησυχητικό το γεγονός ότι η Ελλάδα απέτυχε να διευρύνει αυτό το έδαφιο, και να συμπεριλάβει το φύλο, την ταυτότητα φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την αναπηρία, την ηλικία και τη συμμετοχή σε εθνική μειονότητα», σημειώνει η Διεθνής Αμνηστία.
Στη σημερινή του μορφή, το επίμαχο άρθρο του Συντάγματος αναφέρει: «Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο».
Η ελληνική κοινωνία
Η ελληνική κοινωνία είναι όπως ένα μωρό που κάνει τα πρώτα του βήματα, αλλά χρειάζεται απαραίτητα το χέρι ενός γονέα, ώστε να μη χάσει την ισορροπία του. Με άλλα λόγια, οι κοινωνίες από μόνες τους δεν αλλάζουν. Οι αλλαγές και τα βήματα προόδου που έχουν γίνει μέχρι και σήμερα, δεν έγιναν αναίμακτα.
Οφείλονται σε αγώνες ανθρώπων που πάλεψαν και ακόμη παλεύουν για κοινωνίες πιο ελεύθερες, πιο δημοκρατικές και πιο προοδευτικές.
Από στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ILGA-Europe (International Lesbian & Gay Association) μέσα από την Ετήσια Έκθεσή της σχετικά με την πρόοδο των χωρών σε σχέση με τα LGBTQI+ δικαιώματα στην Ευρώπη, παρατηρούμε ότι ανάμεσα σε 49 χώρες, η Ελλάδα κατέχει την 18η θέση με ποσοστό 47,9%, ενώ στην κορυφή της κατάταξης βρίσκεται η Μάλτα με 89,10% και ακολουθούν το Βέλγιο με 73,24%, το Λουξεμβούργο με 72,95%, η Δανία με 67,86% και η Νορβηγία με 67,77%.
Ισονομία με κέντρο βάρους τη διαφορετικότητα
Ακούμε πολύ συχνά τη φράση πως «η κοινωνία δεν είναι έτοιμη». Η κοινωνία ποτέ δεν είναι έτοιμη πριν από κάποιο μεγάλο βήμα. Δεν ήταν έτοιμη να δώσει δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, όμως έδωσε το 1953 κι από τη δεκαετία του ‘60 αυτό το δικαίωμα θεωρείτο ως κάτι δεδομένο.
Η κοινωνία ήταν και είναι έτοιμη, αρκεί κάποιος να την πάρει απ’ το χέρι και να τη στηρίξει. Και ποιος είναι αυτός; Η ίδια η Πολιτεία. Όταν η Πολιτεία θεσπίζει νόμους που προστατεύουν τα ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα των πολιτών, τότε η κοινωνία εκπαιδεύεται, ωριμάζει κι είναι έτοιμη.
Άλλωστε, αυτός δεν είναι και ο ρόλος της Πολιτείας; Να εκπαιδεύει μέσα από νόμους τους ίδιους τους πολίτες; Φέτος το ΣΥΔ (Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών) έκλεισε δέκα χρόνια από την ίδρυσή του ως σωματείο αναγνωρισμένο από το Κράτος. Τα LGBTQΙ+ δικαιώματα, άλλωστε, είναι ανθρώπινα δικαιώματα και δεν αφορούν μόνο όσους ανήκουν στην κοινότητα, αλλά και κάθε άνθρωπο που πιστεύει στη δημοκρατία και την ισονομία.
Θρησκεία vs Ομοφυλοφιλία: Σχέσεις οργής
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει από εκπροσώπους της Εκκλησίας να αφορίζουν άτομα της LGBTQI+ ή να ασκούν ρητορική μίσους απέναντι στην κοινότητα συνολικά.
Τρανό παράδειγμα ο Μητροπολίτης Πάφου Νεόφυτος, ο οποίος, υποστηρίζοντας ότι εκφράζει τη θέση της Εκκλησίας, τον Ιούλιο του 2019 δήλωνε ότι η ομοφυλοφιλία μεταδίδεται στα βρέφη από τους γονείς εάν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα έρθει σε πρωκτική σεξουαλική επαφή…
Ο μητροπολίτης της Θεσσαλονίκης Άνθιμος, από την πλευρά του, προ πενταετίας έκανε αγρυπνία κατά του Gay Pride, ενώ μάζευε και υπογραφές από το εκκλησίασμα για την ακύρωση του Φεστιβάλ.
Από την άλλη, ο εκλεκτός μεταξύ των ομοειδών του και σε όλους γνωστός Αμβρόσιος χαρακτήρισε δημοσίως την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, «οπαδούς της ανωμάλου σαρκικής συνάφειας» οι οποίοι διοργανώνουν «ένα Φεστιβάλ ανωμαλίας και ατιμίας».
Δεν γίνεται να ξεχαστεί η δήλωσή του σύμφωνα με την οποία «οι ομοφυλόφιλοι είναι απόβλητοι». Αυτές κι άλλες ρατσιστικές, ομοφοβικές απόψεις, εκτός από ανωφελείς καθώς δεν αλλάζουν τίποτα στη ζωή του άλλου σε σχέση με την σεξουαλικότητά του, καθίστανται κι επικίνδυνες.
Ο τέως μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, Αμβρόσιος, καταδικάστηκε στις 30 Ιουλίου του 2020 από τον Άρειο Πάγο για παραβίαση του αντιρατσιστικού νόμου. Η καταδίκη αφορά ανάρτησή του στο ιστολόγιό του με τίτλο «Φτύστε τους!» αναφερόμενος στα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
«Δεν είναι κάθε ρατσιστικός λόγος αξιόποινος», αναφέρει η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) στην ανακοίνωσή της. «Αλλά η δημόσια προτροπή σε λιντσάρισμα και κοινωνική απομόνωση, και μάλιστα από ανώτατο θρησκευτικό λειτουργό, όχι απλώς είναι αξιόποινη, είναι και αντικοινωνική».
Αυτή η απόφαση-σταθμός στα χρονικά της ελληνικής Δικαιοσύνης, ίσως μπορέσει να αποτελέσει και τομή για μια κοινωνική αλλαγή από τα θεμέλια της κοινωνίας.
Βέβαια, αυτή η δικαστική απόφαση δε σημαίνει πως όλα τα αιτήματα- δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας θα κατοχυρωθούν αυτόματα με μία παρέλαση-γιορτή υπέρ της ισότητας, της ελευθερίας, της αποδοχής και της αγάπης που διεξάγεται μία φορά τον χρόνο.
Το δικαίωμα να είσαι ο εαυτός σου
Το Gay Pride δε δημιουργήθηκε, επειδή κάποιοι ένιωσαν την ανάγκη να γιορτάσουν το γεγονός πως είναι γκέι, λεσβίες, διεμφυλικοί -ες , αμφισεξουαλικοί- ες ή ακόμα και ασέξουαλ.
Το Gay Pride γιορτάζει το δικαίωμα πως αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν μέσα από αιματηρό και προσωπικό αγώνα να ζουν ελεύθερα, χωρίς διώξεις, κατά την πλειονότητα. Σκοπός του είναι να πείσει όλους εκείνους που δεν μπορούν να δουν αυτή την πολύ απλή αλήθεια: ότι όλοι είμαστε φυσιολογικοί, και όλοι είμαστε διαφορετικοί. Οπότε, αντί να αναρωτιόμαστε γιατί δεν υπάρχει straight pride, να είμαστε ευγνώμονες που δεν έχει χρειαστεί ένα.