Την περασμένη εβδομάδα, η είδηση της ανακάλυψης ενός «κάστρου» 3.000 ετών στο βυθό της λίμνης Βαν στην Τουρκία έγινε viral και αναζωπύρωσε τα σενάρια περί της «Χαμένης Ατλαντίδας». Ποια είναι, όμως, η αλήθεια πίσω από αυτή την ιστορία;
Όπως αναφέρει το livescience.com που επικαλείται τις απόψεις διαφόρων αρχαιολόγων, η ιστορία του περιβόητου «κάστρου» ίσως δεν είναι τόσο περίπλοκη ή μυστηριώδης όσο δείχνει. Ορισμένα τμήματα του υποθαλάσσιου οικοδομήματος είναι πιθανό να χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα (δηλαδή από το 476 μ.Χ. έως το 1450 μ.Χ.) και είναι εξίσου αρκετά πιθανό να μην πρόκειται για εντελώς καινούρια ανακάλυψη: Αναφορές ερευνών στην περιοχή της λίμνης Βαν από τη δεκαετία του ’50 και του ’60 σημειώνουν την ύπαρξη αυτού του «οχυρού».
Δεν είναι ξεκάθαρο πότε ακριβώς βυθίστηκε
Για παράδειγμα, μερικές από τις αναφορές αυτές υποστηρίζουν ότι οι χτίστες του μεσαιωνικού κάστρου επαναχρησιμοποίησαν αρχαίες πέτρες και υλικά που βρίσκονταν στην περιοχή της λίμνης και χρονολογούνται από το 1.000 π.Χ. για να κατασκευάσουν τα τείχη του οχυρού. Οι ίδιες αναφορές κάνουν λόγο για έναν βυθισμένο τείχος με επιγραφές που αναφέρονται σε έναν αρχαίο βασιλιά ονόματι «Rusa» και τις σχέσεις του με τον θεό «Haldi».
Τι πραγματικά έχει ανακαλυφθεί στο βυθό της λίμνης;
Τα τελευταία δέκα χρόνια, μία ομάδα με επικεφαλής τον Tahsin Ceylan, έναν υποβρύχιο φωτογράφο, εξερευνά το βυθό της λίμνης καταγράφοντας το φυσικό περιβάλλον όπως π.χ. τη συμπεριφορά των μικροβιαλιτών (σ.σ. ζωντανοί, οργανικοί σχηματισμοί βράχων που μοιάζουν κάπως με τα κοράλια), καθώς επίσης και διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα σαν το ναυάγιο ενός ρωσικού πλοίου του 1915.
Το 2016, η ίδια ομάδα, στην οποία θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν περιλαμβάνεται αρχαιολόγος, ανακάλυψε ένα οικοδόμημα λίγο έξω από το λιμάνι της τουρκικής πόλης Adilceval. Όπως εξήγησε στο livescience.com ο ίδιος ο Ceylan, η κατασκευή μοιάζει με το τείχος ενός κάστρου που εκτείνεται από το λιμάνι και προς τη θάλασσα και έχει μήκος ένα χιλιόμετρο.
Ως επί το πλείστον είναι κατασκευασμένο από λαξευμένες πέτρες, ενώ η ομάδα κατάφερε να εντοπίσει το σχέδιο ενός λιονταριού σε μία από αυτές τις πέτρες, εύρημα που ίσως επιβεβαιώνει τη θεωρία πως τα ερείπια ανήκουν στον πολιτισμό των Ουραρτού. Έναν λαό που άκμασε στην Τουρκία πριν από 3.000 χρόνια και είναι γνωστός και ως «Βασίλειο του Βαν». Οι εικόνες των λιονταριών ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς μεταξύ των ανθρώπων αυτών.
Η γνώμη των αρχαιολόγων
Το livescience.com σημειώνει ότι τα πρώτα δημοσιεύματα του Τύπου ανέφεραν λανθασμένα ότι μεταξύ της ομάδας βρισκόταν και αρχαιολόγος. Επιστήμονες που μίλησαν στον συντάκτη, Owen Jarus, μοιάζουν βέβαιοι ότι το «κάστρο» κατασκευάστηκε τον Μεσαίωνα και όχι νωρίτερα.
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Geoffrey Summers από το πανεπιστήμιο του Σικάγο, τα υποβρύχια ευρήματα προέρχονται πιθανότατα από τον πολιτισμό των Ουραρτού και η ύπαρξή τους είναι γνωστή εδώ και πολύ καιρό.
Με τη σειρά του, ο Kemalettin Köroğlu, καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Μαρμαρά συμφώνησε πως το «κάστρο» είναι μεσαιωνικό, εξηγώντας ότι o τρόπος κατασκευής του τείχους δεν παραπέμπει στον αρχαίο αυτό πολιτισμό της Τουρκίας, αλλά είναι μεταγενέστερος. «Είναι πολύ πιθανό ορισμένα από τα απομεινάρια του πολιτισμού των Ουραρτού να επαναχρησιμοποιήθηκαν από χτίστες την περίοδο του Μεσαίωνα», πρόσθεσε ο Paul Zimansky, καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο Stony Book της Νέας Υόρκης. Όλοι οι επιστήμονες συμφώνησαν, ωστόσο, ότι θα πρέπει να διεξαχθεί πιο ενδελεχής έρευνα στο σημείο με τη συνδρομή αρχαιολόγων.
