Στις 23 Ιουλίου του 2018, η χώρα πάγωσε μπροστά στην ασύλληπτη τραγωδία στο Μάτι — σε μία από τις πιο φονικές πυρκαγιές παγκοσμίως με 104 νεκρούς, 58 εγκαυματίες και εκατοντάδες κατεστραμμένες ζωές.
O Δημήτρης Λιότσιος, τότε αξιωματικός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ελευσίνας και σήμερα Διοικητής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του νησιού της Χίου, διορίστηκε πραγματογνώμονας από την Εισαγγελία Αθηνών για να ερευνήσει τι συνέβη εκείνη την ημέρα. Στα 28 χρόνια υπηρεσίας του στο Πυροσβεστικό Σώμα, πάντα σε μάχιμες υπηρεσίες, υπήρξε επί σειρά ετών προϊστάμενος ανακριτικών γραφείων όπου διεκπεραίωσε πλήθος σοβαρών υποθέσεων.
Σχεδόν επτά χρόνια μετά, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, ανώτατα στελέχη της Πυροσβεστικής αλλά και ο τότε γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας οδηγήθηκαν στη φυλακή για πράξεις και παραλείψεις, καθώς αποδείχθηκε ότι υπήρχε κρίσιμο περιθώριο εκκένωσης, ικανό να σώσει δεκάδες ζωές, και μια σειρά από επιχειρησιακά λάθη — κάτι που δεν θα είχε συμβεί χωρίς την επιμονή ενός ανθρώπου να κάνει τη δουλειά του μέχρι τέλους.
Στο άκουσμα της ιστορικής αυτής απόφασης, τα θύματα και οι οικογένειές τους φώναζαν δυνατά το όνομά του. Για όσους γνωρίζουν την υπόθεση, ο Δημήτρης Λιότσιος είναι ένας ήρωας που έκανε απλώς το καθήκον του, υπηρετώντας με ακρίβεια και ευθύνη την αποστολή που του ανατέθηκε.
Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την ευθύνη αυτής της έρευνας, είχε πλήρη επίγνωση της ιστορικής της βαρύτητας, βαθιά πεπεισμένος ότι οι θεσμοί προστατεύονται μόνο όταν οι ευθύνες προσωποποιούνται και κανείς δεν κρύβεται πίσω από το θεσμικό του αξίωμα. Το τίμημα, ωστόσο, υπήρξε βαρύ: πιέσεις, απειλές, ένα «ατύχημα» που δεν ήταν τυχαίο και μια μακρά πορεία που δοκίμασε την πίστη του στο ίδιο το Σώμα.
Στα ηχητικά που κατέγραψε, ακούγεται ο τότε Αρχηγός της Πυροσβεστικής, ανάμεσα σε άλλα, να τον προειδοποιεί: «Εάν γράψεις για ευθύνες των ανωτέρων σου, όλοι θα μαζευτούμε και θα σε σκίσουμε». Και λίγο αργότερα να τον «συμβουλεύει»: «Φτιάχ’ τα απλά και ας σε περάσουν για κουτό… Πέντε πραγματάκια: άνεμοι, καύσιμη ύλη, μείξη πεύκων με σπίτια, δόμηση αναρχική, αυθαίρετη. Με αποτέλεσμα η πυρκαγιά μέσα σε μια ώρα να φύγει…».
Για αυτές τις απειλές, πριν από λίγες ημέρες εκδικάστηκε η έφεση του πρώην Αρχηγού της Πυροσβεστικής, Βασίλη Ματθαιόπουλου, σχετικά με την καταδίκη του για παράβαση καθήκοντος εις βάρος του πραγματογνώμονα Δημήτρη Λιότσιου — προκειμένου να παραποιήσει την έκθεσή του και να συγκαλύψει τις ευθύνες ανωτέρων του και πολιτικών προσώπων. Ο Β. Ματθαιόπουλος, ήδη καταδικασθείς στην κύρια δίκη για το Μάτι, καταδικάστηκε εκ νέου σε ποινή φυλάκισης 30 μηνών με αναστολή.
Ο Δημήτρης Λιότσιος μας μίλησε ανοιχτά για όσα έζησε, για τα εμπόδια και τις πιέσεις, αλλά και για τις ψευδείς εντυπώσεις που καλλιεργήθηκαν συστηματικά τότε και επιβιώνουν μέχρι σήμερα — ότι έφταιγε η άναρχη δόμηση στο Μάτι και οι φράχτες που έκλειναν τις διόδους προς τη θάλασσα.
Ο Δημήτρης Λιότσιος και το Μάτι: Πίεση, απειλές, δικαίωση
— Κύριε Λιότσιο, όταν σας ανέθεσαν από την Εισαγγελία να αναλάβετε την έρευνα για το Μάτι, ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση; Ποιες σκέψεις πέρασαν από το μυαλό σας;
Το 2018 υπηρετούσα στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Ελευσίνας και εκεί βρισκόμουν, όταν δέχθηκα το τηλεφώνημα από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών. Μου είπαν πως θα ήθελαν να διοριστώ ως Πραγματογνώμονας για την υπόθεση των δύο πυρκαγιών της 23ης Ιουλίου 2018, σε Κινέττα και Μάτι. Δεν θα σας κρύψω πως σοκαρίστηκα. Τους απάντησα ότι θα τους καλούσα σε μια ώρα να τους δώσω την απάντησή μου. Μου πήρε κάποια λεπτά να συνειδητοποιήσω το μέγεθος της ευθύνης.
Πήρα τηλέφωνο έναν αδερφικό μου φίλο και συνάδερφο, τον Γιάννη Bενάρδο, που εμπιστευόμουν την κρίση του και του ανέφερα το περιεχόμενο της κλήσης. Δεν μπορώ να μεταφέρω το περιεχόμενο της συζήτησης, αλλά αυτό που έπρεπε εγώ να ζυγίσω ήταν, επί της ουσίας, η γνώση ότι, αν έλεγα ναι, δεν θα υπήρχε επιστροφή. Θα έπρεπε να φέρω εις πέρας μια αποστολή που δεδομένα θα είχε πολλές δυσκολίες. Αυτό συζητήσαμε και τελικά δέχτηκα να το κάνω.
Αν έχετε την εντύπωση πως το έκανα χωρίς επίγνωση και φόβο, λυπάμαι αλλά θα σας απογοητεύσω. Ήξερα πολύ καλά πού πάω να εμπλακώ…
— Στην κοινή γνώμη δόθηκε η εντύπωση πως στο Μάτι ο κόσμος εγκλωβίστηκε σε στενούς δρόμους και σε αδιέξοδα. Σύμφωνα με τη δική σας έρευνα, είναι όντως άναρχη η δόμηση και κλειστή η πρόσβαση στην παραλία;
Να ξεκινήσουμε επαναπροσδιορίζοντας τι λέμε Μάτι, όταν αναφερόμαστε στην περιοχή που συντελέστηκε η τραγωδία του 2018. Το Μάτι είναι μόνο μία από τις περιοχές που επλήγησαν. Η φωτιά ξεκίνησε από την περιοχή Νταού Πεντέλης, έπληξε τον εντός σχεδίου οικισμό του Νέου Βουτζά, κινήθηκε βορειότερα στον οικισμό του Προβάλινθου και πέρασε την Λεωφόρο Μαραθώνος πλήττοντας 3 κυρίως οικισμούς: την Αμπελούπολη, το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι.
Την περιοχή επισκέφθηκα πολλές φορές, αφού ανέλαβα την έρευνα. Έπρεπε να μετρήσω αποστάσεις και να υπολογίσω χρόνους. Να εξετάσω ο ίδιος τις πραγματικές δυνατότητες διαφυγής. Η εικόνα που επιχειρήθηκε να δοθεί σε μεγάλο βαθμό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Υπάρχουν όμως κάποιες γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες. Η ακτογραμμή είναι στο μεγαλύτερο μήκος της γκρεμός. Άρα αυτό που ακούγαμε από τα Μέσα, ότι όλοι οι δρόμοι οδηγούν σε αδιέξοδα, είναι ψευδές: οδηγούν σε γκρεμούς με κάποιες αυτοσχέδιες σκάλες σκαλισμένες στα βράχια. Εγώ δεν εντόπισα αδιέξοδα, περισσότερα από όσα έχει κατ’ αναλογία η Αγία Παρασκευή για παράδειγμα, ή άλλες περιοχές.
Η παραλιακή οδός στην οποία εγκλωβίστηκαν τα οχήματα είναι ένας δρόμος που, ό,τι φάρδος και να είχε, εφόσον δεν διακόπηκε το ένα ρεύμα κυκλοφορίας, αυτό από Ραφήνα προς Νέα Μάκρη, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να μην μπλοκάρει, όχι μόνο από τον όγκο των οχημάτων αλλά και από την εγκατάλειψή τους από τους επιβαίνοντες σε αυτά.
Ρυμοτομικά το Μάτι είναι ένας «μπακλαβάς» με κάθετους και οριζόντιους δρόμους. Κατά τη γνώμη μου, και αυτό κατέθεσα στο δικαστήριο, η ρυμοτομία της συγκεκριμένης περιοχής δεν συνετέλεσε, στον βαθμό που επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί, στο θλιβερό αποτέλεσμα. Η δική μου αυτοψία εντόπισε τρωτά ρυμοτομικά στοιχεία, αλλά δεν ήταν εντός του οικισμού. Στο Μάτι κάθε δύο, τρία οικόπεδα υπάρχει ελεύθερη δίοδος προς τη θάλασσα. Στην Ελλάδα υπάρχουν ολόκληροι οικισμοί που έχουν μία δίοδο στην αρχή και μία στο τέλος, και ενδιάμεσα δεν βλέπεις καν θάλασσα.
Θέλω να είμαι σαφής. Σε κάθε καταστροφή, κάθε διαχείριση κρίσης, τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά συντελούν στο αποτέλεσμα. Σε κάθε εκ των υστέρων μελέτη συμβάντος μπορούμε να φτιάξουμε μια λίστα στοιχείων που, αν ήταν διαφορετικά, θα μπορούσαν να έχουν βοηθήσει στη μείωση των αρνητικών συνεπειών. Αυτό ισχύει πάντα και σε κάθε περίπτωση ανεξαιρέτως. Δεν μπορεί όμως αυτό να καθιστά δικαιολογία στην επιχειρησιακή ανεπάρκεια.
— Στις καταθέσεις σας στο δικαστήριο δηλώσατε ότι δεχτήκατε πιέσεις και απειλές για να αλλοιώσετε την έκθεσή σας και να «θάψετε» την αλήθεια. Μπορείτε να μας πείτε τι ακριβώς συνέβη;
Αποκορύφωμα αυτής της μεθόδευσης ήταν ο διά ζώσης εκφοβισμός από τον τότε Αρχηγό, ο οποίος θεωρώ ότι εξάντλησε τα «επιχειρήματα» που θα μπορούσαν να με κλονίσουν, τόσο για την επαγγελματική μου εξέλιξη όσο και για τη σωματική μου ακεραιότητα. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι εξέλαβα την πρότασή του, «και το μεμονωμένο μετά». (σ.σ. «Τα βάζεις με το Δασαρχείο; Θα σου ανοίξουν τον κ***. Θα τα βάλεις με τη Δούρου; Θα σου ανοίξει τα καπούλια… Μόλις δούμε ποιοι κατηγορηθούμε θα βάλουμε τρεις δικηγόρους… Και το μεμονωμένο μετά… Δεν είναι απλά τα πράγματα».)
Γενικά, κάποιοι έκαναν ό,τι μπορούσαν ώστε να δημιουργήσουν προσκόμματα, στο να μη ληφθούν υπόψη οι πραγματογνωμοσύνες: με υπονόμευσαν, προσπάθησαν να ακυρώσουν την πραγματογνωμοσύνη για το Μάτι, είπαν ότι δεν μπορούσα να κρίνω πράξεις ανωτέρων μου. Αλλά ακόμα και σε δεύτερο χρόνο, μέσα στη δικαστική αίθουσα, υπέστην εκφοβισμό για να μην παρουσιάσω όλο το εύρος των στοιχείων που είχα συλλέξει.
Γι’ αυτό –ξαναλέω– πως, αν δεν είχα την αίσθηση ότι σε κάθε φάση αυτής της πορείας υπήρχαν άνθρωποι της δικαστικής εξουσίας που προστάτευαν την υπόθεση, δεν μπορώ να γνωρίζω με βεβαιότητα αν κι εγώ θα ήμουν σε θέση να σταθώ, όπως έπρεπε, μέχρι τέλους.
— Εάν επιτρέπεται, ποιο ήταν το πιο δυσάρεστο ή ηθικά επώδυνο σημείο της έρευνας; Και ποιες ήταν οι προσωπικές σας θυσίες;
Αρχίζουν οι δύσκολες ερωτήσεις; Λοιπόν, όταν βγήκα από το γραφείο του Αρχηγού ειλικρινά δεν με χωρούσε ο τόπος. Δεν μπορούσα να πιστέψω τι είχα ακούσει. Δεν ήξερα τι να κάνω, σε ποιον να μιλήσω, ποιον να εμπιστευθώ… Δεν μπορώ να περιγράψω τι ένιωθα. Αποφάσισα να μην μπλέξω κανέναν. Φοβόμουν όμως για τη ζωή μου και πως αν μου συνέβαινε κάτι κάνεις δεν θα μπορούσε να συνδέσει τα γεγονότα. Αυτό που έκανα ήταν να αντιγράψω τη συνομιλία σε ένα στικάκι, να την κρύψω, και να πω σε έναν φίλο πως, αν μου συμβεί κάτι, να πάει να το πάρει και να το παραδώσει σε συγκεκριμένο άνθρωπο των αρχών. Σαν να παίζαμε σε ταινία.
Άλλη δύσκολη στιγμή ήταν όταν πήγα να πάρω την τεχνική έκθεση για το ατύχημα που είχα με τη μηχανή. Έρχεται ο τεχνικός και μου λέει: «Κάποιος πρέπει να σ’ αγαπάει πολύ και στο έκανε…». Δεν κατάλαβα τι εννοούσε, ή μάλλον δεν ήθελα να το πιστέψω. Μόλις μου εξήγησε πως αυτό που βρήκαν στη μηχανή μου μπορούσε να γίνει μόνο εάν κάποιος είχε βάλει χέρι, πάγωσα.
Όταν μαθεύτηκε ότι το ατύχημα δεν ήταν «ατύχημα», μου έκλεψαν τη μηχανή από την πυλωτή της πολυκατοικίας. Δεν μπορώ να σας πω πόσο μου στοίχησε εκείνη την ημέρα. Είχα περάσει τόσα, είχα κάνει ό,τι μπορούσα για να συγκεντρωθούν τα στοιχεία που έπρεπε, είχα παραδώσει την πραγματογνωμοσύνη – και συμβαίνει αυτό. Όμως μετά από τόσο καιρό, μπορώ να πω το εξής: Τόσο η δολιοφθορά, όσο και η απώλεια έγιναν η ενέργεια για να συνεχίσω απερίσπαστος το έργο που μου είχε ανατεθεί από τη Δικαιοσύνη, σφίγγοντας τα δόντια, με μόνο στόχο την ολοκλήρωση της έρευνας. Ούτε μια στιγμή δεν αισθάνθηκα ότι θυσιάζομαι ή θυσιάζω. Εγώ έκανα το καθήκον που είχα αναλάβει – εκεί άρχιζε κι εκεί τελείωνε. Όποιος δεν καταλάβαινε τι έκανα, διαγραφόταν. Πολύ μακριά η λίστα των διαγραφών, να ξέρετε, αλλά δεν με πειράζει.
— Γιατί επιλέξατε να μην παραδώσετε άμεσα στο στικάκι με τις απειλές;
Για να καταλάβει κανείς γιατί δεν αντέδρασα αυθόρμητα και να πάω κατευθείαν στην Αστυνομία, πρέπει να βάλουμε τα γεγονότα σε χρονολογική σειρά.
Εγώ ανέλαβα την υπόθεση στις 26 Ιουλίου του 2018. Στις 21 Σεπτεμβρίου γίνεται η συνάντηση με τον τότε Αρχηγό. Εγώ έχω ολοκληρώσει την πρώτη φάση της έρευνάς μου. Ο κύριος Ματθαιόπουλος προφανώς και γνωρίζει τι έχει ζητηθεί από έγγραφα, είτε από εμένα είτε από τις εισαγγελικές αρχές, και υποθέτω πως αντιλαμβάνεται προς τα πού πάνε τα πράγματα. Και επιλέγει να κάνει αυτό που γνωρίζουμε – μια τελευταία προσπάθεια να ελέγξει και να συγκαλύψει τα στοιχεία.
Τρεις μέρες μετά τη συνάντηση αυτή, παραδίδω την πραγματογνωμοσύνη για το Μάτι και συνεχίζω να ερευνώ την υπόθεση συνδυαστικά με την έρευνα για την πυρκαγιά στην Κινέττα, για την οποία είχα επίσης αναλάβει να συντάξω πραγματογνωμοσύνη. Εγώ, λοιπόν, σε αυτό το χρονικό σημείο έχω στα χέρια μου ένα στοιχείο που ειλικρινά δεν ξέρω πώς να το χειριστώ. Θέλω να καταλάβετε τη θέση στην οποία βρισκόμουν. Είχα δεχτεί ξεκάθαρο εκβιασμό από έναν άνθρωπο με τον οποίο έχω συνυπηρετήσει πολλά χρόνια, φοβόμουν για την ασφάλειά μου και παράλληλα είχα καθήκον να προστατεύσω την υπόθεση. Δεν ήξερα τι να κάνω.
Προτίμησα να κρατήσω το θέμα της συνομιλίας εκτός, γιατί, όσο προχωρούσε η έρευνα, συνεχώς έβρισκα στοιχεία που συμπλήρωναν το παζλ εκείνης της ημέρας. Γι’ αυτό και έλεγα και στο δικαστήριο πως οι δύο πραγματογνωμοσύνες πρέπει να εξετάζονται σαν μια ενιαία έρευνα για τις πράξεις και τις παραλήψεις της 23ης Ιουλίου. Δεν έπρεπε τίποτα να μπλοκάρει ή να καθυστερήσει την έρευνά μου. Στις 3 Μαρτίου του 2019 συμβαίνει το ατύχημα στη μηχανή. Συνεχίζω την έρευνα, και στις 28 Ιουνίου παραδίδω και την πραγματογνωμοσύνη της Κινέττας. Η έρευνα πλέον έχει περάσει στα χέρια του ανακριτή, κι εγώ λαμβάνω νέο διοριστήριο για την πυρκαγιά της Σιδηρούντας στη Χίο του 2016. Και στις 5 Σεπτεμβρίου λαμβάνω στα χέρια μου την τεχνική έκθεση για τη δολιοφθορά στη μηχανή.
Πλέον είναι απολύτως σαφές τι πρέπει να κάνω για να προστατεύσω και τον εαυτό μου και τους δικούς μου ανθρώπους και την υπόθεση. Τότε παίρνω την απόφαση ότι θα καταθέσω το ηχητικό. Πλησιάζουν όμως εθνικές εκλογές. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να γίνει σε περίπτωση που είχε διαρρεύσει το ηχητικό πριν από τις εκλογές…
Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, πήρα τη συνειδητή απόφαση να μην αφήσω κανέναν να παίξει με το Μάτι. Τουλάχιστον στον βαθμό που περνούσε από το χέρι μου. Συνέχισα την έρευνα για την πυρκαγιά της Σιδηρούντας, την παρέδωσα και αυτή και στις αρχές του Μαρτίου του 2020, και καθώς η ανακριτική έρευνα για το Μάτι έβαινε προς την ολοκλήρωσή της, παρέδωσα στον ανακριτή το στικάκι με τη συνομιλία. Με αυτό τον τρόπο θεώρησα πως παρέδωσα και το τελευταίο στοιχείο Αλήθειας για την τραγωδία της 23ης Ιουλίου του 2018 και ήμουν απόλυτα συνεπής στο καθήκον μου.
— Πώς αισθανθήκατε την ημέρα που ανακοινώθηκαν οι ποινές για τους κατηγορουμένους, δεδομένου πως η έρευνα και η δική σας δουλειά συνέβαλαν σε αυτό το αποτέλεσμα; Και τι θα θέλατε να πείτε στις οικογένειες των θυμάτων;
Δεν ξέρω. Αλήθεια σας λέω, δεν ξέρω τι ένιωθα εκείνη τη στιγμή. Σε όλη αυτή τη διαδρομή είχα μεγάλη αγωνία να είμαι σωστός, να κάνω τη δουλειά μου ορθολογικά, να πατάω πάντα πάνω στα στοιχεία, να μην κάνω κρίσεις. Ήταν έγνοια μου να μην αδικηθεί κανείς. Έβαζα τον εαυτό μου στη θέση τους. Ήθελα να έχω τη συνείδησή μου ήσυχη, πρώτα για τα παιδιά εκεί πάνω, μετά για εκείνους τους ίδιους και ύστερα για όλους τους άλλους.
Αν ποτέ έρθει η ώρα να κριθώ για δικές μου ενέργειες στο πεδίο, εύχομαι να με κρίνει κάποιος με την ίδια επιμονή που έδειξα εγώ στα στοιχεία. Και δεν θέλω να πω τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο. Ό,τι έπρεπε να πω το έχω πει σε αυτούς που έπρεπε.
— Πριν ή μετά το Μάτι έχετε αναλάβει και άλλες πραγματογνωμοσύνες για παράδειγμα τη φωτιά στη Σιδηρούντα Χίου, τη φωτιά στη Ρόδο. Μπορείτε να μας πείτε αν υπάρχουν κοινά σημεία; Ποια είναι τα πιο καθοριστικά συμπεράσματά σας; Έχετε δεχτεί πιέσεις και σε άλλες υποθέσεις;
Στα 28 χρόνια υπηρεσίας στο Πυροσβεστικό Σώμα και πάντα σε μάχιμες υπηρεσίες υπήρξα επί σειρά ετών προϊστάμενος ανακριτικών γραφείων όπου διεκπεραίωσα πλήθος σοβαρών υποθέσεων. Νομίζω πως σε κάθε δικαστική διαδικασία πρέπει να αναμένει κανείς και ένα βαθμό πιέσεων. Στη Ρόδο για παράδειγμα, ετέθη ξανά το θέμα του αν μπορώ ή δεν μπορώ να ελέγξω πράξεις και παραλείψεις ανωτέρων. Δεν το έμαθαν από το Μάτι, όπου είχαν κάνει πάλι ενέργειες για να εξαιρεθώ από την υπόθεση, έπρεπε να επαναφέρουν το αίτημα και στην υπόθεση της Ρόδου για να ακυρωθεί άλλη μία φορά.
Υπάρχουν όμως και άλλοι τρόποι πιο έμμεσοι να ασκήσει κάποιος πίεση ενδοϋπηρεσιακά ή εκτός υπηρεσίας. Όποτε έχει συμβεί, έχω δείξει πως αυτοί οι τακτικισμοί δεν με επηρεάζουν.
— Είναι αλήθεια ότι η δικαστική απόφαση για το Μάτι έφερε φόβο στα στελέχη; Από πολλούς συναδέλφους σας υποστηρίζεται η αποποινικοποίηση της επιχειρησιακής ευθύνης. Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτό;
Έτσι φαίνεται εκ του αποτελέσματος. Αυτό προκύπτει άλλωστε από τις ανακοινώσεις και τα δελτία τύπου που κοινοποιήθηκαν αμέσως μετά τις ποινές των κατηγορουμένων. Εγώ προσωπικά δεν έχω νιώσει ποτέ αυτό τον φόβο που περιγράφουν. Ούτε έχω συνεργαστεί με κάποιον που να έχει εκδηλώσει φόβο να λάβει την επιχειρησιακή ευθύνη των εντολών επί του πεδίου.
Δεν μπορώ επίσης να αντιληφθώ και το εξής: εμείς δηλαδή τόσα χρόνια επιχειρούσαμε σε κάθε συμβάν με δεδομένη τη μη ανάληψη της ενδεχόμενης ποινικής ευθύνης, αν κάτι πάει λάθος; Ποιος ή ποιοι είχαν συμβάλει στην επικράτηση αυτού του αστικού μύθου ότι εμείς στο Πυροσβεστικό Σώμα, ό,τι και να κάνουμε, δεν μας αγγίζει κανείς και τίποτα; Σας θυμίζει κάτι αυτή η παράλογη λογική; Την έχετε ξανακούσει κάπου;
Θα ήθελα να ρωτήσω κάποιον από όσους υποστηρίζουν αυτή την άποψη τι ακριβώς τους έχει δημιουργήσει αυτό τον φόβο; Η γνώση ότι, αν εμπλακείς σε συμβάν που θα επιφέρει θανάτους, τραυματισμούς, απώλειες περιουσιών, μετά θα ελεγχθείς; Μα αυτό υπήρχε και πριν το Μάτι.
Μου είναι αδύνατο να κατανοήσω τι έχει αλλάξει. Θα νομίζουν οι πολίτες πως στο Πυροσβεστικό Σώμα υπήρχε κάποιος μηχανισμός συγκάλυψης των ποινικών ευθυνών μας, που λειτουργούσε στο παρελθόν και στο Μάτι έσπασε… Αυτό θέλουμε; Τέλος πάντων, επειδή δεν θέλω να αποφύγω την ερώτηση σας. Οι θέσεις ευθύνης δεν επιβάλλονται. Μπορεί ο οποιοσδήποτε να τις αρνηθεί.
— Υπάρχουν κατά τη γνώμη σας αλλαγές που έχουν γίνει από τότε στον κρατικό μηχανισμό, στις διαδικασίες εκκένωσης, επιτήρησης, ανάληψης ευθυνών;
Η αντιμετώπιση των πυρκαγιών σήμερα δεν είναι θέμα του Πυροσβεστικού Σώματος μόνο. Είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο και αφορά σε πλήθος υπηρεσιών. Σε ό,τι αφορά το Πυροσβεστικό Σώμα και την επιχειρησιακή δράση, θα σας πω με βεβαιότητα πως δεν έχει καμία σχέση σήμερα με πριν το 2018.
Πρώτα απ’ όλα, η εφαρμογή του 112 μας επιτρέπει να διαχειριζόμαστε τα συμβάντα τελείως διαφορετικά. Οι δυνάμεις που έχουμε ως χώρα στη διάθεσή μας δεν έχουν ξαναϋπάρξει ποτέ. Το επίπεδο ετοιμότητας και συνεργασίας των φορέων δεν ήταν ποτέ τόσο υψηλό όσο σήμερα. Φωτιές όμως συνεχίζουν να μπαίνουν και θα συνεχίζουν να μπαίνουν. Εσείς δεν έχετε λόγο να γνωρίζετε πόσες πυρκαγιές αντιμετωπίζονται στην έναρξή τους. Είναι τεράστιος ο αριθμός.
Όλες αυτές οι πυρκαγιές δεν οφείλονται στην κλιματική κρίση. Οφείλονται στην πλειοψηφία τους στην ανθρώπινη απερισκεψία, κάποιο μέρος αυτών οφείλεται στο δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και τέλος έχουμε τις πυρκαγιές που ξεκινούν από έντονα καιρικά φαινόμενα. Αυτό που προκαλεί η κλιματική κρίση, και νομίζω πως είναι ορατό σε όλους μας, είναι πως δυσχεραίνει τις συνθήκες κατάσβεσης και ευνοεί τη γρήγορη εξάπλωση της πυρκαγιάς σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη της υπαίθρου και την έλλειψη αντιπυρικών υποδομών.
— Τι άλλο πρέπει να γίνει;
Είναι μονόδρομος η ανάγκη να πέσει το ίδιο βάρος στην πρόληψη, με αυτό που έχει πέσει στην κατάσβεση. Έχουν γίνει βήματα, έχουν δοθεί χρήματα στην αυτοδιοίκηση, αλλά δεν έχει γίνει ακόμα συνείδηση των φορέων πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος πέρα από την πρόληψη για να προστατεύσουν τον τόπο τους. Όπως απαιτούμε από τους πολίτες να καθαρίζουν τους οικοπεδικούς χώρους, το ίδιο πρέπει να πράττουν οι Περιφέρειες, οι Δήμοι, οι Δασικές Υπηρεσίες, οι Αρχαιολογικές Υπηρεσίες, οι Υπηρεσίες παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Όλοι πρέπει να αναλαμβάνουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί, να ελέγχονται και όλοι να είναι υπόλογοι σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Το Πυροσβεστικό Σώμα μπορεί να είναι ο συντονιστής αυτής της προσπάθειας, να υποδεικνύει τις παραλήψεις, να εντοπίζει σημεία αυξημένης επικινδυνότητας, να προτείνει λύσεις, να ελέγχει την πορεία και την ολοκλήρωση των εργασιών. Αυτό είναι πλέον θεσμοθετημένο καθήκον μας. Αυτό πρέπει να γίνεται σε πνεύμα συνεργασίας και συνειδητοποίησης πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος.
Ο φυσικός πλούτος της χώρας έχει περιοριστεί σε τέτοιο βαθμό που είναι μονόδρομος η προτεραιότητα διαφύλαξης αυτού που μας έχει απομείνει. Πρόκειται για πόλεμο επιβίωσης και πρέπει όλοι να κατανοήσουν πως πρέπει να είμαστε σύμμαχοι και συμπολεμιστές. Δεν γίνεται να κρύβουμε τις παθογένειες κάτω από το χαλί, δεν γίνεται να ενεργούμε με νοοτροπίες πενηντακονταετίας, δεν υπάρχει περιθώριο να γίνονται οι εργασίες με ρυθμούς που βολεύουν εμάς.
Και εφόσον τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος κινδυνεύουν να κατηγορηθούν σε περίπτωση δυσμενούς έκβασης, ορθώς, αυτοί πρέπει να είναι και οι υπεύθυνοι ελέγχου των φορέων. Συνεπώς οι προαναφερόμενοι φορείς θα πρέπει να μεριμνούν για την ορθή στελέχωση των υπηρεσιών και τη συχνή αντικατάσταση των κατά τόπους διοικήσεων, ώστε να διασφαλίζεται ο ορθός και αντικειμενικός έλεγχος.
Πηγή: athensvoice.gr
