Παραμονή Δεκαπενταύγουστου. Ένα ζεστό πρωινό Παρασκευής ξεκινά όπως και τα υπόλοιπα του καλοκαιριού. Με κάποιους να βράζουν στις δουλειές τους και τους πιο τυχερούς να βρίσκονται σε μια παραλία. Και ξαφνικά έκτακτα δελτία ειδήσεων, οι αρχές σε συναγερμό και στο επίκεντρο το Γραμματικό.
Η τραγωδία της 14ης Αυγούστου του 2005 με τη συντριβή του Helios ήταν πιο φονικό περιστατικό στην ιστορία της ελληνικής αεροπλοΐας καθώς έχασαν τη ζωή τους οι 115 επιβαίνοντες και τα έξι μέλη πληρώματος.
Η πτήση απογειώθηκε από τη Λάρνακα στις 09.07 το πρωί της 14ης Αυγούστου του 2005 με τελικό προορισμό την Πράγα και ενδιάμεση στάση στο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στις 09.14 οι πιλότοι ανέφεραν «πρόβλημα στον κλιματισμό» και στις 09.20 έγινε η τελευταία επικοινωνία με τον πύργο ελέγχου στη Λάρνακα.
Η έρευνα που ακολούθησε της τραγωδίας έδειξε ότι η απώλεια πίεσης στην καμπίνα οδήγησε σε απώλεια αισθήσεων τους επιβαίνοντες και το πλήρωμα με αποτέλεσμα το αεροπλάνο να πετά με αυτόματο πιλότο. Όταν τελείωσαν τα καύσιμα, στις 12.04 το μεσημέρι, συνετρίβη στο Γραμματικό.
Αποκαλύφθηκαν επίσης πολλά σφάλματα στην τήρηση του πρωτοκόλλου αλλά και παραλείψεις στην επιθεώρηση του αεροσκάφους.
Νωρίτερα το πρωί εκείνης της μέρας, το αεροπλάνο έφτασε στην Κύπρο από το Λονδίνο. Το πλήρωμα είχε αναφέρει ασυνήθιστους θορύβους από πόρτα που βρισκόταν πίσω και δεξιά. Για να γίνει ο έλεγχος χωρίς να απαιτείται λειτουργία των κινητήρων, ο μηχανικός εδάφους έθεσε το σύστημα συμπίεσης στο «χειροκίνητο», ωστόσο δεν το επανέφερε ποτέ στο «αυτόματο», ως όφειλε.
Το δε πλήρωμα απέτυχε να δει το λάθος σε τρεις περιπτώσεις. Στον έλεγχο πριν την πτήση, στο έλεγχο μετά την εκκίνηση και στον έλεγχο μετά την απογείωση.
Όσο το αεροπλάνο ανέβαινε, τόσο μειωνόταν η πίεση στο εσωτερικό της καμπίνας. Όταν έφτασε στα 12.040 πόδια ακούστηκε προειδοποιητικός ήχος που θα έπρεπε να κινητοποιήσει τους κυβερνήτες να σταματήσουν να ανεβαίνουν. Αναγνωρίστηκε όμως εσφαλμένα ως ένας άλλος ήχος που ακούγεται μόνο στο έδαφος και προειδοποιεί ότι το αεροπλάνο δεν είναι έτοιμο για απογείωση. Αγνοήθηκε ως «λάθος», αλλά δυστυχώς ο 59χρονος Γιούργκεν Μέρτεν και ο 49χρονος συγκυβερνήτης του Χαράλαμπος Χαραλάμπους, έκαναν οι ίδιοι λάθος.
Σε μια τελευταία επικοινωνία του κυβερνήτη με τον μηχανικό που πραγματοποίησε τον έλεγχο, ο δεύτερος υποψιασμένος τι μπορεί να έχει συμβεί, ρώτησε αν ο πίνακας της πίεσης είναι ρυθμισμένος στο auto. Ο κυβερνήτης όμως είχε ήδη εμφανίσει τα πρώτα σημάδια υποξίας, αγνόησε την ερώτηση και λίγο μετά η επικοινωνία διεκόπη.
Παρά τα διαδοχικά λάθη, η τραγωδία ίσως να μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Με το που μπήκε η πτήση 522 στον εναέριο χώρο της Αθήνας και βλέποντας ότι δεν υπάρχει εδώ και ώρα επικοινωνία με τη Λευκωσία, δύο μαχητικά σηκώνονται για να το αναχαιτίσουν. Πλησιάζοντας πολύ το αεροπλάνο, ο ένας κυβερνήτης του Phantom βλέπει άδεια τη θέση του πιλότου και τον συγκυβερνήτη δίπλα λιπόθυμο με τα χέρια τεντωμένα.
Είναι η στιγμή που μπαίνει στο πιλοτήριο ο φροντιστής Ανδρέας Προδρόμου, ο οποίος έχει δίπλωμα εμπορικού πιλότου. Είναι ο μόνος που δεν έχει λιποθυμήσει καθώς έχει βρει μια φορητή φιάλη που παρέχει οξυγόνο για πολύ περισσότερο από τα 12 λεπτά που παρέχουν οι μάσκες που πέφτουν πάνω από τα κεφάλια των επιβατών.
Ο Προδρόμου προσπαθεί να πάρει τον έλεγχο βγάζοντας τον αυτόματο πιλότο και φορά τα ακουστικά για να επικοινωνήσει με τον πύργο ελέγχου και να πάρει οδηγίες. Το σήμα κινδύνου που εξέπεμψε και τα όσα προσπαθούσε να πει δεν ακούστηκαν ποτέ, καθώς η ραδιοεπικοινωνία του αεροσκάφους ήταν στη λειτουργία «ενδοεπικοινωνία» κι ό,τι έλεγε το άκουγε μόνο ο ίδιος.
Λίγο μετά τις 12, οι κάτοικοι στο Γραμματικό βλέπουν στον ουρανό τρία αεροσκάφη, σε πολύ κοντινή απόσταση το ένα από το άλλο. Καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά καθώς βλέπουν το ένα να έχει καθοδική πορεία, αλλά δεν ακούν τη συντριβή. Ο ήχος των μαχητικών καλύπτει τον θόρυβο της πρόσκρουσης.
Οι πρώτοι που πάνε στο βουνό και φτάνουν δίπλα στα συντρίμμια, αντικρίζουν εικόνες που δεν σβήνουν από το μυαλό. Υπήρχαν άνθρωποι δεμένοι ακόμα στις θέσεις τους που έμοιαζαν να είναι ζωντανοί. Δεν ήταν…
Όπως έδειξαν οι έρευνες, η Helios αγνοούσε για καιρό σημαντικούς κανόνες ασφαλείας.
Η συντριβή του Helios αποτέλεσε σημείο καμπής για την ασφάλεια των πτήσεων, καθώς ανάγκασε τις αρχές να εφαρμόσουν αυστηρότερους ελέγχους στις αεροπορικές εταιρίες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε δύο λίστες αεροπορικής ασφάλειας μετά το συγκεκριμένο δυστύχημα. Η πρώτη περιλαμβάνει όλες τις αεροπορικές εταιρείες στις οποίες απαγορεύεται να λειτουργούν στην Ευρώπη. Η δεύτερη περιλαμβάνει αεροπορικές εταιρείες στις οποίες υπό ορισμένες προϋποθέσεις απαγορεύεται να λειτουργούν στην Ευρώπη.
Η συντριβή του Helios, οδήγησε τέλος, στη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων ασφαλείας και αυστηρότερων ελέγχων και στο έδαφος…
