Της φυλακής τα σίδερα μπορεί να είναι για τους λεβέντες, ωστόσο ακόμα και οι πλέον… ξακουστοί λεβέντες λυγίζουν όταν περνούν την πόρτα ενός κακόφημου σωφρονιστικού ιδρύματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, βέβαια, ο όρος μοιάζει αδόκιμος, καθώς υπήρξαν και υπάρχουν φυλακές στις οποίες η λέξη «σωφρονισμός» ήταν ή παραμένει άγνωστη και κύριο μέλημα κρατουμένων και δεσμοφυλάκων είναι η επιβίωση.
Αλκατράζ – Σαν Φρανσίσκο, ΗΠΑ
Ίσως να μην πρόκειται για την πιο σκληρή φυλακή που έχει λειτουργήσει ποτέ, ωστόσο είναι πέραν πάσης αμφιβολίας η πιο διάσημη. Σε κελιά της «φιλοξενήθηκαν» κάποιοι από τους πιο ξακουστούς κακοποιούς, με διασημότερο τον Αλ Καπόνε, ενώ η απόδραση των Frank Morris, John και Clarence Anglin στις 11 Ιουνίου του 1962 έγινε ταινία 17 χρόνια αργότερα με πρωταγωνιστή τον Κλιντ Ίστγουντ, ενισχύοντας τον θρύλο της. Πρόκειται για τη μοναδική φυλακή στις ΗΠΑ που είχε ζεστό νερό για τους κρατούμενους, όχι γιατί τους σεβόταν, αλλά για να εξασφαλίσουν ότι σε περίπτωση απόδρασης, κανείς δεν θα μπορούσε να αντέξει το ψύχος των υδάτων στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Άνοιξε τις πύλες της στις 11 Αυγούστου του 1934 και τις έκλεισε στις 21 Μαρτίου του 1963 εξαιτίας του πολύ υψηλού κόστους συντήρησης. Σήμερα λειτουργεί ως Μουσείο προσελκύοντας περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες τον χρόνο.
Σαν Κουεντίν – Καλιφόρνια, ΗΠΑ
Βρίσκονται στην Καλιφόρνια από το 1852 και είναι οι παλαιότερες φυλακές της, στις οποίες μάλιστα γίνονταν εκτελέσεις θανατοποινιτών ως και το 2006. Σε μία από τις πιο βίαιες εξεγέρσεις, τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, δύο κρατούμενοι σκοτώθηκαν και περίπου 100 τραυματίστηκαν. Σε έκθεση του 2005 αναφέρεται ότι «είναι πολύ επικίνδυνο να ζουν άνθρωποι στο σωφρονιστικό ίδρυμα Σαν Κουεντίν».
Μπανγκ Κουάνγκ – Μπανγκόκ, Ταϊλάνδη
Έχουν χαρακτηριστεί ως το Χίλτον της Μπανγκόκ, προφανώς ειρωνικά, καθώς το εσωτερικό τους μόνο το πολυτελές ξενοδοχείου δεν θυμίζει. Ο αστικός μύθος λέει ότι οι κρατούμενοι υφίστανται ακραία βασανιστήρια και ότι σε κάποιες περιπτώσει οι θανατοποινίτες μαθαίνουν ότι θα εκτελεστούν λίγη ώρα πριν το… μοιραίο.
Rikers Island Prison – Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
Όταν φτάνει ένας φύλακας, ονόματι Τζον Ρέγες, να δηλώσει δημόσια ότι τα όσα είδε στη συγκεκριμένη φυλακή, όσα χρόνια την «υπηρέτησε», του προκάλεσαν μόνιμο άγχος και φοβίες, κάθε άλλο σχόλιο περιττεύει… Η κατάσταση φαίνεται να βελτιώνεται χρόνο με τον χρόνο. Από τα 1.000 μαχαιρώματα το χρόνο του πρόσφατου παρελθόντος έχουμε φτάσει στα μόλις 70.
ADX-Florence Supermax Facility – Κολοράντο, ΗΠΑ
Αφού κάθε άλλη απόπειρα διαμαρτυρίας πήγε… άκλαυτη, οι κρατούμενοι αποφάσισαν το 2012 να υποβάλουν μαζική αγωγή καταγγέλοντας βασανιστήρια και τουλάχιστον ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης. Δεν άλλαξαν και πολλά…
La Sante – Παρίσι, Γαλλία
Η ομορφιά της Μονμάρτης, του Πύργου του Άιφελ και της Παναγίας των Παρισίων επισκιάζεται από την άθλια, όπως τη χαρακτηρίζουν οι ίδιοι οι κρατούμενοι, φυλακή Sante. Ενδεικτικό της κατάστασης που βιώνουν είναι ότι σε μόνο μία χρονιά (1999) αυτοκτόνησαν 124 τρόφιμοι! Για τη διαχείρισή της την ευθύνη έχει το γαλλικό Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Ντιγιάρμπακιρ – Τουρκία
Το φόβητρο των σκληρών εγκληματιών που δρουν στην Τουρκία. Καλύτερα, ίσως, να πέσεις στα χέρια του Ερντογάν παρά να σε κλείσουν εκεί, δεδομένου ότι οι δεσμοφύλακες δεν χαρίζονται. Κάθε άλλο μάλιστα…
La Sabaneta – Βενεζουέλα
Χάος… Θα έπρεπε να φιλοξενούν μάξιμουμ 750 κρατούμενους, ωστόσο στα κελιά της στοιβάζονται περισσότερα από 3.700 άτομα. Για κάθε 150 αντιστοιχεί μόλις ένας φύλακας οπότε, η κατάσταση είναι ελαφρώς… εκτός πλήρους ελέγχου, με αποτέλεσμα τα φαινόμενα ακραίας βίας και οι δολοφονίες να αποτελούν πολύ συχνό φαινόμενο.
Τάντμορ – Συρία
Μέχρι και το 2015, όταν ανατινάχθηκε από τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, θεωρείτο μια από τις πλέον σκληρές φυλακές όχι μόνο στη Συρία, αλλά παγκοσμίως. Έγινε γνωστή από την απόπειρα δολοφονίας του προέδρου Χαφέζ αλ Άσαντ τον Ιούνιο του 1980, ενώ συχνά πυκνά απασχολούσε τη Διεθνή Αμνηστία λόγω της κατ’ εξακολούθηση παραβίασης βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Σε έκθεσή της το 2001, η Αμνηστία τη χαρακτήρισε ως «πηγή απελπισίας και βασανιστηρίων».
Καραντίρου – Βραζιλία
Θεωρείται ό,τι χειρότερο σε φυλακή στη σύγχρονη εποχή και μάλλον αρκεί να δει κάποιος την ταινία Caradiru, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, για να αντιληφθεί περί τίνος επρόκειτο. Κατεδαφίστηκε το 2002 και στις δόξες της «φιλοξενούσε» πάνω από 8.000 τρόφιμους αν και ήταν σχεδιασμένη για πολύ λιγότερους. Το μακελειό του 2002, όταν σε εξέγερση σκοτώθηκαν 111 κρατούμενοι αποτέλεσε την αρχή της «παρακμής» της. Κατεδαφίστηκε την ίδια χρονιά εκτός από ένα μικρό κομμάτι της, το οποίο λειτουργεί σήμερα ως Μουσείο.
