Του Χρήστου Δραγώτη*
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ως «πράσινη ανάπτυξη» ορίζεται η προώθηση της οικονομικής μεγέθυνσης κι ανάπτυξης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα φυσικά περιουσιακά στοιχεία (natural assets) συνεχίζουν να παρέχουν τους πόρους και τις υπηρεσίες οικοσυστημάτων πάνω στα οποία βασίζεται η ευημερία των ανθρώπινων κοινωνιών.
Οι πράσινοι οικονομολόγοι πάντοτε είχαν μια αρκετά θυελλώδη σχέση με την «ανάπτυξη» στην οποία αποδίδουν την αιτία για την περιβαλλοντική κρίση. Οι πλέον φανατικοί του περιβαλλοντικού κινήματος ήταν υπέρ της κατηγορηματικής απόρριψής της. Τις τελευταίες δεκαετίες οι πράσινοι οικονομολόγοι έχουν υιοθετήσει δύο θεωρήσεις.
Ρεαλιστική θεώρηση περί ανάπτυξης
Θεωρείται ότι είναι σημαντικό, τα άτομα της βιομηχανίας και του εμπορίου να ενδιαφέρονται για το περιβάλλον, να υπάρξει συνεργασία με τους περιβαλλοντολόγους για να προβούν σε όσο το δυνατόν πιο βιώσιμες επιλογές, χωρίς να μεταβληθεί ριζικά η φύση του καπιταλισμού και τα μοντέλα ιδιοκτησίας και διακυβέρνησης.
Θεώρηση υιοθέτησης εναλλακτικών οικονομικών προτύπων
Στοχεύει στην υιοθέτηση εναλλακτικών μοντέλων οικονομικής οργάνωσης, διαχωρίζοντας από το υπάρχον δυσλειτουργικό πρότυπο που κυριαρχεί στη σύγχρονη οικονομία.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι για πολλά άτομα, η ταυτότητα που έχουν σε μια βιομηχανική κοινωνία και ο τρόπος ζωής τους, τα κάνει να βλέπουν την ιδέα της πράσινης ανοικοδόμησης της οικονομίας να μοιάζει με ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα.
Προτιμούν ο τρόπος ζωής τους να μείνει ανέπαφος, αλλάζοντας ορισμένα χαρακτηριστικά, δηλαδή μετατρέποντάς τα ως πράσινα, όπως για παράδειγμα χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Αυτή η στάση καλείται “Business As Usual”, διατηρώντας αναλλοίωτες τις εμπορικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Με τον όρο «πράσινη ανάπτυξη» δεν εννοούμε μόνο μια φιλο-περιβαλλοντική πολιτική ή μια ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον. Αφορά και ένα πρότυπο που ανασυγκροτεί την παραγωγική βάση ενός κράτους, δημιουργώντας νέο πλούτο με μοχλό ανάπτυξης το περιβάλλον, τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό του, που διευρύνει το παραγωγικό περιβάλλον του και ενθαρρύνει τη δημιουργία και μεταφορά τεχνογνωσίας.
Επομένως η τεχνολογική εξέλιξη, η καινοτομία και η πράσινη ανάπτυξη είναι δυνατόν και πρέπει να συμβαδίζουν. Απαραίτητο στοιχείο της πράσινης ανάπτυξης αποτελεί και η συμμετοχή των πολιτών, κυρίως μέσω της αλλαγής καταναλωτικών προτύπων για να υποστηριχθεί η προώθηση και η ζήτηση για πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες.
Σύμφωνα με τον OΟΣΑ, οι στρατηγικές για την πράσινη ανάπτυξη πρέπει να προωθούν την οικολογική συμπεριφορά των επιχειρήσεων και των καταναλωτών, να διευκολύνουν την ομαλή και δίκαιη ανακατανομή της εργασίας, του κεφαλαίου και της τεχνολογίας σε πιο πράσινες (οικολογικές) δραστηριότητες και να προσφέρουν επαρκή κίνητρα και στήριξη στην πράσινη καινοτομία.
Οι όποιες αστοχίες στο πεδίο της κρατικής πολιτικής, οι περιορισμοί και οι στρεβλώσεις της αγοράς, μπορεί να οδηγούν ή να προκύπτουν από αποτυχίες της, γεγονός που αναδεικνύει ένα σύνηθες χάσμα ανάμεσα στα κέρδη των επιχειρηματιών και των συνολικών οφελών που αποκομίζει η κοινωνία.
Οι πολιτικές για την πράσινη ανάπτυξη θα πρέπει να επικεντρώνονται στη μείωση αυτού του χάσματος και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των πράσινων επενδύσεων και της καινοτομίας.
Επίσης, να δίνουν έμφαση στην ελάττωση των διανεμητικών επιπτώσεων της αλλαγής στις μη προνομιούχες κοινωνικές ομάδες και στη διαχείριση κάθε αρνητικού αποτελέσματος στις επιχειρήσεις, διατηρώντας, ωστόσο, τα κίνητρα για την πρόοδο των οικονομικών επιδόσεων.
*Ο Χρήστος Δραγώτης είναι κάτοικος Νέας Μάκρης, Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, πρ. Δ/ντης του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και πρ. Γενικός Δ/ντης του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας
