Όταν κυκλοφόρησε η ταινία The Shawshank Redemption (Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ) πριν από 30 χρόνια, φαινόταν να έχει όλα τα συστατικά μιας εισπρακτικής επιτυχίας.
Εξάλλου, βασίστηκε στο μυθιστόρημα ενός από τους πιο επιτυχημένους συγγραφείς στον κόσμο, του Stephen King, οπότε φαινόταν ότι μια έτοιμη βάση θαυμαστών θα ενδιαφερόταν να το δει.
Πράγματι, μια άλλη ιστορία, το The Body, από την ίδια συλλογή του 1982, Different Seasons, είχε μετατραπεί σε μια εξαιρετικά επιτυχημένη ταινία, το Stand by Me, το 1986.
Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Frank Darabont πίστευε ότι η ιστορία ήταν τόσο κινηματογραφική που το 1987 αγόρασε τα δικαιώματα για να τη διασκευάσει ο ίδιος.
«Βρήκα την ιστορία, την ιστορία του Stephen King, τόσο συναρπαστική, πραγματικά, και τόσο συγκινητική που για μένα ήταν φυσικό να γίνει ταινία», δήλωσε στον Stuart Maconie στην εκπομπή The DVD Collection του BBC4 το 2004.
Η νουβέλα αφηγείται την ιστορία του Andy Dufresne, ενός άνδρα που έχει καταδικαστεί για τη δολοφονία της γυναίκας του και του εραστή της, και πώς, μέσω της φιλίας του με τον συγκρατούμενό του Ellis «Red» Redding, επιβιώνει και τελικά θριαμβεύει στις βάναυσα σκληρές συνθήκες του σωφρονιστικού ιδρύματος Shawshank.
Και ο Darabont είχε βρει την ιδανική τοποθεσία για να υποκαταστήσει την ανελέητη, γοτθική φυλακή. Το Αναμορφωτήριο της Πολιτείας του Οχάιο είχε ανοίξει το 1896 και λειτουργούσε μέχρι το 1990, όταν έκλεισε λόγω καταγγελιών για απάνθρωπη μεταχείριση των κρατουμένων του.
Τα γυρίσματα εκεί θα προσέδιδαν μια αυθεντικά ζοφερή ατμόσφαιρα στην ταινία The Shawshank Redemption.
«Δεν μπορείς πραγματικά να έχεις ένα τέτοιο μέρος χωρίς να υπάρχει μια πραγματική αίσθηση προμηνύματος και απελπισίας που βυθίζεται σε αυτή την πέτρα», δήλωσε ο Darabont.
«Και όλοι το ένιωσαν, όλοι στο καστ και το συνεργείο το ένιωσαν. Έτσι, ήταν ένα πολύ καταπιεστικό μέρος για να γυρίσεις μια ταινία. Οι άνθρωποι έλεγαν ότι αισθάνεσαι τη θλίψη στο μέρος ή αισθάνεσαι τα φαντάσματα στο μέρος».
Η παραγωγή είχε επίσης προσελκύσει δύο καταξιωμένους ηθοποιούς για τους πρωταγωνιστικούς της ρόλους.
Ο Tim Robbins, ο οποίος υποδυόταν τον Dufresne, είχε λάβει δύο υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα για διαφορετικές ερμηνείες την προηγούμενη χρονιά, κερδίζοντας το βραβείο καλύτερου ηθοποιού για την ταινία The Player.
Ο Morgan Freeman, ο οποίος είχε αναλάβει τον ρόλο του Red, είχε εκείνη την εποχή ήδη προταθεί δύο φορές για Όσκαρ.
Είχε επίσης μόλις επιστρέψει από την εμφάνισή του στο γουέστερν του Clint Eastwood, Unforgiven, το 1993, μια ταινία που, μαζί με την εισπρακτική επιτυχία, είχε κερδίσει τέσσερα Όσκαρ.
Και όταν ολοκληρώθηκε το δράμα που διαδραματιζόταν στη φυλακή, ο πρώτος θόρυβος ήταν εξαιρετικά ελπιδοφόρος.
Η παραγωγός της ταινίας, Liz Glotzer, δήλωσε ότι οι αντιδράσεις του κοινού στις δοκιμαστικές προβολές της ήταν απίστευτες.
«Θέλω να πω, ήταν οι καλύτερες προβολές που έγιναν ποτέ», δήλωσε στο Vanity Fair το 2014. Έτσι, οι ελπίδες ήταν δικαιολογημένα μεγάλες όταν η ταινία The Shawshank Redemption κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1994.
Στη συνέχεια, όπως δήλωσε ο Freeman στην εκπομπή Graham Norton Show του BBC το 2017, «κατέρρευσε στο box office».
Ο Darabont είχε πει στον Maconie ότι η ταινία «είχε πρόβλημα να βρει το κοινό μας, να βρει κόσμο να εμφανιστεί».
Οι πωλήσεις εισιτηρίων της αρχικής της προβολής στις αίθουσες ήταν σαφώς υποτονικές, καταφέρνοντας να αποσβέσει μόνο 16 εκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό των 25 εκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ.
Η χρονική στιγμή της κυκλοφορίας της ταινίας σήμαινε ότι αντιμετώπισε σκληρό ανταγωνισμό για την προσοχή των θεατών.
Η ταινία The Shawshank Redemption βγήκε στη μέση της εξαιρετικά επιτυχημένης κινηματογραφικής πορείας της επιτυχίας του Tom Hanks Forrest Gump.
Το Pulp Fiction του Quentin Tarantino, το οποίο είχε κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών, βγήκε μόλις δύο εβδομάδες αργότερα.
Οι ταινίες αυτές δεν ήταν απλώς κριτικές και εμπορικές επιτυχίες, αλλά έγιναν φαινόμενα της ποπ κουλτούρας.
Οι εύστοχοι διάλογοι, η εντυπωσιακή κινηματογράφηση και τα soundtrack από jukebox δημιούργησαν πληθώρα δημοσιευμάτων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η καθεμιά τους προσέφερε σημεία συζήτησης για την κατάσταση της Αμερικής εκείνη την εποχή, επισκιάζοντας την πιο εσωστρεφή ιστορία του The Shawshank Redemption.
Βέβαια, η ζοφερή υπόθεση και η έλλειψη γυναικείων χαρακτήρων μπορεί επίσης να την έκαναν μια λιγότερο προφανώς ελκυστική επιλογή για τους θεατές του κινηματογράφου σε σχέση με τα blockbusters υψηλού προφίλ που είχαν ήδη βγει εκείνο το καλοκαίρι, όπως ο Βασιλιάς των Λιονταριών, το True Lies, το Speed και η Μάσκα.
Αν και η Ακαδημία αναγνώρισε την ταινία, προτείνοντάς την για επτά βραβεία, συμπεριλαμβανομένων των βραβείων καλύτερου ηθοποιού για τον Freeman και καλύτερης ταινίας, τελικά δεν απέσπασε τίποτα.
Το Forrest Gump αποδείχθηκε ο μεγάλος νικητής της βραδιάς, αποσπώντας έξι Όσκαρ, με το Pulp Fiction να κερδίζει ένα για το καλύτερο σενάριο.
Η δύναμη της ελπίδας
Ο ίδιος ο Freeman απέδωσε την αρχική εισπρακτική αποτυχία της ταινίας στο όνομά της. «Το μόνο πραγματικό μάρκετινγκ που έχουν οι ταινίες νομίζω ότι είναι η διαφήμιση από στόμα σε στόμα», δήλωσε στο The Graham Norton Show το 2017.
«Παρόλο που οι άνθρωποι πήγαν να δουν το The Shawshank Redemption και επέστρεψαν και [είπαν]: «Ω, φίλε, είδα αυτή την πραγματικά καταπληκτική ταινία, που λέγεται… ε… Shanksham; Shimshawnk?’ Μια κυρία με είδε μια φορά στο ασανσέρ και μου είπε: «Σε είδα στο Hudsucker Reduction». Οπότε, αν δεν μπορείς να περάσεις τη λέξη, τότε απλά δεν πάει καλά».
Αλλά η ταινία The Shawshank Redemption επρόκειτο να έχει το δικό της λυτρωτικό τόξο, καθώς βρήκε μια νέα ζωή στην αγορά του home-video.
Με την κυκλοφορία της σε VHS, η ιστορία της ταινίας για την ανθρώπινη ανθεκτικότητα, τη φιλία και τη δύναμη της ελπίδας βρήκε απήχηση σε ένα κοινό που την είχε χάσει στον κινηματογράφο.
«Γίναμε το βίντεο που νοικιάστηκε περισσότερο το 1995. Απλά μπουμ, μπουμ. Και τότε αυτή η διαφήμιση από το κοινό άρχισε να αυξάνεται και να αυξάνεται και να αυξάνεται», δήλωσε ο Darabont στο BBC το 2004.
Από το 1997, οι συχνές προβολές της στην καλωδιακή τηλεόραση βοήθησαν να προσεγγίσει ένα ακόμη ευρύτερο κοινό.
Μέχρι τη στιγμή που ο Darabont εμφανίστηκε στο BBC το 2004, η ταινία The Shawshank Redemption εμφανιζόταν επανειλημμένα σε λίστες με τις «σπουδαιότερες» ταινίες, ενώ ψηφίστηκε ως η καλύτερη ταινία «που δεν κέρδισε ποτέ Όσκαρ» σε δημοσκόπηση του BBC Radio Times.
Στη λίστα της βάσης δεδομένων ταινιών του Διαδικτύου (IMDb) με τις 250 καλύτερες ταινίες, που ψηφίζεται από τους τακτικούς χρήστες, βρίσκεται σήμερα στην κορυφή πάνω από τον Νονό.
«Και αυτό που είναι πραγματικά παράξενο είναι ότι η δυναμική δεν φαίνεται να έχει ποτέ πραγματικά εκλείψει. Απλά συνεχίστηκε. Το οποίο είναι υπέροχο. Είναι μια φανταστική δικαίωση, πραγματικά, για την ταινία, έτσι δεν είναι;», δήλωσε ο Darabont.
Κατά τη διάρκεια αυτών των πρώτων 10 ετών μετά την κυκλοφορία της ταινίας, η ταχεία εξάπλωση του διαδικτύου οδήγησε σε εκρηκτικές κοινότητες θαυμαστών που συζητούσαν και αποδομούσαν τα θέματα και τις εικόνες της ταινίας στο διαδίκτυο.
Μια θεωρία που ήταν δημοφιλής εκείνη την εποχή ήταν ότι το The Shawshank Redemption ήταν μια θρησκευτική αλληγορία και ότι ο αινιγματικός χαρακτήρας του Dufresne αντιπροσώπευε τον Ιησού Χριστό.
Όμως η ταινία μπορεί -και έχει- ερμηνευτεί μέσα από μια ποικιλία πλαισίων, όπως ότι είναι αντιθρησκευτική ή ακόμη ότι αντιπροσωπεύει τη μορφή του υπαρξισμού του Ζαν-Πολ Σαρτρ.
Ο Maconie του BBC ρώτησε τον Darabont αν είχε την ιστορία του Χριστού στο «μυαλό του έστω και εξ αποστάσεως» όταν γύριζε την ταινία.
«Ναι, λίγο, σε κάποιο βαθμό, η θρησκευτική παραβολή της, οι παραλληλισμοί μου πέρασαν από το μυαλό, αλλά όχι ακριβώς στον βαθμό που έχει ερμηνευτεί», δήλωσε ο Darabont.
«Ξέρετε, ξαφνικά, διαβάζω κάτι όπως, ξέρετε, ο Tim [Robbins] έχει μια ατάκα σε αυτό όπου λέει, “Λοιπόν, και χρησιμοποιώ αυτή τη βιβλιοθήκη για να βοηθήσω μια ντουζίνα παιδιά να πάρουν τα απολυτήριά τους}, και ξαφνικά ο συμβολισμός αυτού γίνεται, λοιπόν, αυτοί είναι δώδεκα απόστολοι! Και σκέφτομαι: “Φίλε, αυτό δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό, ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια δεν μου πέρασε από το μυαλό”, αλλά αυτή είναι η ευχαρίστηση για μένα να κάνω μια ταινία που έχει κάποια ερμηνεία».
Ίσως η μεγαλύτερη πρόσφατη επιβεβαίωση της διαρκούς απήχησης της ταινίας The Shawshank Redemption και των θαυμαστών που την υπερασπίστηκαν, ήρθε το 2015, όταν η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου την πρόσθεσε στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των ΗΠΑ, το οποίο αντιπροσωπεύει «σημαντικά πολιτιστικά, καλλιτεχνικά και ιστορικά επιτεύγματα στην κινηματογραφική παραγωγή».
«Εκφράζω τις βαθύτατες ευχαριστίες μου σε όλους εκείνους που την επέλεξαν για να συμπεριληφθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου», δήλωσε ο Darabont, «και κυρίως στο κοινό που αγκάλιασε την ταινία μας και την κράτησε ζωντανή όλα αυτά τα χρόνια».
Πηγή: pride.gr
