Γράφει ο Μάκης Κουλουμπής
Πολλή κουβέντα γίνεται κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες, για τη γενιά του Πολυτεχνείου, μια γενιά που σημάδεψε την ιστορία της Ελλάδας με τρόπο μοναδικό, στη λογική ότι είναι συνδεδεμένη με τις εξεγέρσεις των φοιτητών το 1973, που έγιναν σύμβολο αντίστασης κατά της δικτατορίας.
Όμως, πέρα από τα γεγονότα, η γενιά του Πολυτεχνείου φέρει αξίες και ιδέες που εξακολουθούν να έχουν αντίκτυπο μέχρι σήμερα. Η ιστορία της μπορεί να δείχνει μακρινή, όμως είναι περισσότερο παρούσα από όσο νομίζουμε. Η γενιά αυτή μας δείχνει τι σημαίνει να παίρνεις θέση και να αγωνίζεσαι για τα δικαιώματά σου.
Οι νέοι του Πολυτεχνείου δεν ήταν ήρωες από επιλογή, ήταν φοιτητές, απλοί άνθρωποι, που δεν φοβήθηκαν να υψώσουν τη φωνή τους. Η δράση τους μας θυμίζει πως όταν κάτι είναι άδικο, αξίζει να προσπαθήσουμε για να το αλλάξουμε, ακόμα και αν οι πιθανότητες είναι εναντίον μας.
Παρόλ’ αυτά, τα τελευταία χρόνια, η γενιά αυτή θεωρείται παρεξηγημένη για διάφορους λόγους που σχετίζονται κυρίως με τον τρόπο που εξελίχθηκαν αρκετά αναγνωρίσιμα μέλη της καθώς και με την όλη διαχείριση της κληρονομιάς αυτής της εξέγερσης. Αν και οι αγώνες του Πολυτεχνείου είναι σεβαστοί ως μια ηρωική αντίσταση κατά της δικτατορίας, η εικόνα της γενιάς αυτής είναι συχνά αμφιλεγόμενη, ειδικά ανάμεσα στους νεότερους.
Κι αυτό γιατί, καθώς πέρασαν τα χρόνια, η ιστορία του Πολυτεχνείου και των ανθρώπων που συμμετείχαν στην εξέγερση άρχισε να συνδέεται με συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και συμφέροντα. Πολλοί από τους πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου εντάχθηκαν σε κόμματα και ανέλαβαν δημόσιες θέσεις, γεγονός που δημιούργησε την εντύπωση ότι η ιστορική εξέγερση χρησιμοποιήθηκε πολιτικά.
Και μόνο η ιδέα αυτή απομάκρυνε τη γενιά του Πολυτεχνείου από το αρχικό της ηθικό και συμβολικό νόημα, κάνοντάς την να φαίνεται περισσότερο ως μέρος του συστήματος που κάποτε πολεμούσε.
Η κοινωνία ανέμενε ότι η γενιά του Πολυτεχνείου θα έφερνε μεγάλες αλλαγές και θα διαμόρφωνε μια νέα Ελλάδα, πιο δίκαιη και ισότιμη. Η απογοήτευση προκύπτει εν μέρει από το γεγονός ότι, παρ’ ότι αρκετά μέλη της γενιάς αυτής κατέλαβαν θέσεις επιρροής, οι μεγάλες προσδοκίες για ριζοσπαστικές αλλαγές δεν πραγματοποιήθηκαν στο βαθμό που οραματίζονταν. Αυτή η απογοήτευση οδήγησε πολλούς να αντιμετωπίζουν με κριτική διάθεση τη γενιά του Πολυτεχνείου.
Οι νεότεροι βλέπουν σήμερα τη γενιά του Πολυτεχνείου ως μέρος της κατεστημένης εξουσίας που δεν υποστήριξε πολιτικές σύμφωνες με τις αρχικές της αξίες, ενώ οι ίδιοι εκτιμούν πως αντιμετωπίζουν ένα διαφορετικό σύνολο προκλήσεων. Πολλοί νιώθουν ότι οι δυσκολίες της καθημερινότητας, όπως η ανεργία, η οικονομική κρίση και οι κοινωνικές ανισότητες, δεν έχουν αντιμετωπιστεί με την ίδια θέρμη.
Ίσως επειδή οι νεότερες γενιές δυσκολεύονται να καταλάβουν πώς είναι δυνατόν ο αγώνας εκείνης της εποχής να εφαρμοστεί στα σημερινά δεδομένα. Κι αυτό, πολύ πιθανό να οφείλεται στη διαφοροποίηση και στη μετατόπιση των κοινωνικών ζητημάτων, αλλά ίσως και στις νέες μορφές αγώνα που οι νέοι προτιμούν σήμερα.
Όμως παρά τις όποιες ερμηνείες και αμφιβολίες που επικρατούν 51 χρόνια μετά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γενιά του Πολυτεχνείου παραμένει ένα κομμάτι της συλλογικής μας Ιστορίας, είναι συνδεδεμένη με έναν συγκεκριμένο ιστορικό συμβολισμό που μας υπενθυμίζει τη δύναμη της αντίστασης και την αξία της δημοκρατίας.
Και μόνο για τους λόγους αυτούς, αξίζει να κοιτάμε πιο πέρα από τις αδυναμίες ή τις αμφιλεγόμενες πτυχές και να αναγνωρίζουμε τον συμβολισμό αυτής της γενιάς, αξιοποιώντας τον για να κατανοήσουμε με ποιον τρόπο μπορούμε σήμερα να είμαστε πιο ενεργοί πολίτες, με βάση τις δικές μας αξίες και προκλήσεις.
Οι αξίες για τις οποίες πάλεψαν οι τότε 20άρηδες και σημερινοί 70άρηδες, η ελευθερία, η παιδεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, παραμένουν ακόμα επίκαιρες. Και είναι στο χέρι μας να συνεχίσουμε να τις υπερασπιζόμαστε, με τρόπους που ταιριάζουν στη σημερινή εποχή.
Κι ας θυμόμαστε για πάντα πως η γενιά του Πολυτεχνείου δεν είναι απλά μια σελίδα στα βιβλία Ιστορίας. Είναι μια πηγή έμπνευσης που μας καλεί να σταθούμε όρθιοι και να διεκδικούμε ό,τι μας αξίζει, όποια και αν είναι η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας.
Προσωπικά πάντως, όποτε αναλογίζομαι τα γεγονότα εκείνων των ημερών, αισθάνομαι ότι ήταν ένα μεγάλο δώρο με το οποίο αντάμειψε τη γενιά μου η Ιστορία. Για όλη την ευτέλεια, τη χυδαιότητα, τη γελοιότητα και τη βία που ζήσαμε στην εφηβεία μας και στην πρώτη νεότητά μας τα χρόνια της δικτατορίας. Ήταν ένα δώρο που κρατάω ακόμα βαθιά μέσα στη ψυχή μου, ένα δώρο ζωής.
